Serce (łac. kardia) jest najważniejszym organem układu krwionośnego. Aby dobrze poznać sposób jego funkcjonowania warto zapoznać się z jego budową.
Serce człowieka składa się z czterech komór. Są to:
- przedsionek prawy (łac. atrium dextrum),
- komora prawa (łac. ventriculus dexter),
- przedsionek lewy (łac. atrium sinistrum)
- komora lewa (łac. ventriculus sinister).
Zadaniem przedsionka prawego jest zebranie krwi z całego organizmu nie wliczając w to płuc. Do przedsionka uchodzi:
- żyła główna górna (łac. vena cava superior) – zbiera krew z nadprzeponowej części ciała,
- żyła główna dolna (łac. vena cava inferior) – zbiera krew z podprzeponowej części ciała,
- zatoka wieńcowa (łac. sinus coronarius) – uchodzą do niej żyły duże i średnie serca.
Przedsionek prawy powstaje z dwóch części: końcowego odcinka zatoki żylnej, do której uchodzą obie żyły główne, oraz zatoka wieńcowa oraz właściwego przedsionka prawego. Jeżeli serce znajduje się w pozycji pionowej koniuszkiem w dół, widać w nim sześć ścian przedsionka prawego. Są to:
- ściana przednia,
- ściana górna, w której znajduje się ujście żyły głównej górnej,
- ściana tylna, znajdują się w niej dwa otwory: ujście żyły głównej dolnej, które jest otoczone szczątkową zastawką żyły głównej dolnej i ujście zatoki wieńcowej zamknięte szczątkową zastawką,
- ściana przyśrodkowa jest przegrodą międzyprzedsionkową, znajduje się w niej dół owalny, na którego dnie jest zarośnięta zastawka dołu owalnego,
- ściana boczna, przeważnie znajdują się w niej drobne ujścia małych żył przednich i żył najmniejszych serca, przebiega przez nią także grzebień graniczny,
- ściana dolna to ujście przedsionkowo-komorowe prawe.
Komora prawa serca w położeniu opisowym ma kształt trójściennego ostrosłupa, którego podstawa jest skierowana ku górze. Krew pompowana jest pod niższym ciśnieniem niż ma to miejsce w komorze lewej, dlatego też ściana komory prawej jest dużo cieńsza. W komorze prawej znajdują się dwa otwory, które są zamknięte zastawkami. Jeden z nich to ujście przedsionkowo-komorowe prawe, a drugi to ujście pnia płucnego. Oba oddzielone są od siebie wałem mięśniowym. Ujście przedsionkowo-komorowe prawe jest zamknięte zastawką trójdzielną. Składają się na nią trzy płatki: przedni, tylny i przyśrodkowy. Niekiedy pomiędzy płatkami głównymi znajdują się dodatkowe płatki pośrednie. Ujście pnia płucnego jest zamknięte zastawką złożoną z trzech płatków o kształcie półksiężycowatym. Jest to płatek przedni, prawy i lewy.
Z płuc krew jest przenoszona przez cztery żyły, które uchodzą do przedsionka lewego:
- żyła płucna górna lewa (łac. vena pulmonalis superior sinistra)
- żyła płucna górna prawa (łac. vena pulmonalis superior dextra),
- żyła płucna dolna lewa (łac. vena pulmonalis inferior sinistra),
- żyła płucna dolna prawa (łac. vena pulmonalis inferior dextra).
Do lewej komory krew przepływa z lewego przedsionka przez zastawkę dwudzielną. Następnie z komory płynie dalej głównej tętnicy, czyli aorty, skąd zaopatruje w odżywcze składniki cały organizm człowieka. Grubość ściany lewej komory wynosi średnio około 15 mm. Jej kształt przypomina stożek, który jest bardziej wysmukły i dłuższy w porównaniu z kształtem komory prawej. Ujście przedsionkowo-komorowe lewe zamyka się zastawką dwudzielną, która jest utworzona przez płat przedni i tylny, które z kolei łączą się z mięśniami brodawkowatymi: tylnym i przednim. Ujście do aorty zamykają trzy płatki: prawy, lewy i tylny.
Budowa wewnętrzna serca
Na przekroju ściany serca możemy wyróżnić trzy warstwy (idąc od wewnątrz):
- wsierdzie (łac. endocardium) – płaski nabłonek składający się z jednej warstwy,
- śródsierdzie (łac. Myocardium) – składa się z trzech głównych elementów: szkieletu serca, układu przewodzącego serca i mięśnia sercowego,
- nasierdzie – to inaczej blaszka trzewna osierdzia surowicznego. Jest zbudowane z jednowarstwowego nabłonka płaskiego.
