Choroba Parkinsona zaczyna się bardzo niewinnie. Jej pierwsze objawy mogą być ignorowane przez pacjentów ze względu na fakt istnienia innych obciążeń zdrowotnych, na przykład schorzeń reumatycznych. Istnieją jednak pewne bardzo charakterystyczne, choć dyskretne oznaki początków parkinsonizmu.
Spis Treści
Objawy początku choroby
Jak wcześnie rozpoznać chorobę Parkinsona na podstawie pierwszych jej objawów?
Problemy z poruszaniem się
W pierwszym okresie choroby Parkinsona chorzy, którzy do tej pory wykazywali pełną sprawność ruchową, zaczynają odczuwać problemy z własną mobilnością. Ich ruchy stają się zdecydowanie wolniejsze. Czynności, wymagające dużej precyzji takie jak pisanie, jedzenie, mycie zębów, obcinanie paznokci z dnia na dzień stają się coraz trudniejsze. Dla chorego zazwyczaj nie jest to powód do obaw, gdyż twierdzi on, że powstające utrudnienia są naturalną konsekwencją upływających lat. W rzeczywistości, są to początkowe oznaki choroby Parkinsona, która w ten właśnie sposób rozpoczyna swój rozwój.
Zaburzenia nastroju
Jednymi z początkowych symptomów choroby Parkinsona są także zaburzenia, wynikające z obniżenia nastroju. Owe dysfunkcje objawiają się na początku narastającym uczuciem przygnębienia i nieuzasadnionego smutku. Takie melancholijne nastroje mogą trwać całymi miesiącami. Potęgowane są przez świadomość upływającego czasu oraz pogłębiające się objawy ze strony układu nerwowo-mięśniowego, ograniczające sprawność i samodzielność chorego.
Łagodne zaburzenia czucia
W początkowym etapie choroby Parkinsona zaburzenia czucia są niejako zapowiedzią późniejszych problemów z drżeniem mięśniowym. Na wstępie objawy te występują pod postacią delikatnego mrowienia lub uczucia zimna w danej kończynie. Jako że nie powodują one ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu chorego i nie wywołują doznań bólowych, żaden z pacjentów, odbierających takie sygnały od swojego ciała, nie będzie widział w nich powodu do niepokoju.
Inne oznaki rozwijającego się „Parkinsona”
Do symptomów, które poprzedzają rozwój choroby Parkinsona należą także sygnały ze strony przewodu pokarmowego. Występują one najczęściej pod postacią zaparć i coraz rzadszych wizyt w toalecie. Funkcjonowanie dolnego odcinka przewodu pokarmowego ulega postępującemu spowolnieniu, co często odbierane jest przez chorych jako efekt uboczny stosowanych leków lub błędów dietetycznych.
Objawy choroby Parkinsona w zaawansowanym stadium
Obraz kliniczny choroby Parkinsona obejmuje przede wszystkim zaburzenia w koordynacji nerwowo-mięśniowej, zaburzenia nastroju oraz stopniowe uzależnianie się od otoczenia. Najpoważniejszą konsekwencją choroby Parkinsona jest utrata samodzielności i zubożenie funkcji psychicznych. Sprawdź, jak wyglądają objawy choroby Parkinsona w zaawansowanym stadium.
Objawy nerwowo-mięśniowe
Najbardziej charakterystycznymi symptomami choroby Parkinsona są: drżenie mięśniowe i spowolnienie ruchowe. Są one konsekwencją degradacji ośrodkowego układu nerwowego i postępujących procesów uszkadzających poszczególne ośrodki w mózgu. Owe objawy stopniowo przeradzają się w sztywność poszczególnych partii mięśni. Chory ma coraz większe trudności z zainicjowaniem jakiegokolwiek ruchu. Powoli zaczyna też zanikać mimika – twarz chorego przybiera trwały wyraz, nie zdradzający żadnych emocji, co określa się w medycynie jako „twarz maskowata”.
Trudności z utrzymaniem postawy
W wyniku degradacji nerwowej, postawa oraz chód chorego zaczynają coraz bardziej odbiegać od normy. Osoba dotknięta chorobą Parkinsona podczas stania zaczyna coraz bardziej pochylać się do przodu (najczęściej), do tyłu lub w bok. Długotrwałe przebywanie w pozycji pionowej jest dla niego bardzo męczące. Chód chorego również staje się nietypowy – odbywa się on drobnymi kroczkami o stale zwężającej się podstawie chodzenia. Większość wykonywanych ruchów jest niepewna i nieprecyzyjna.
Problemy z komunikacja
Osoba, która choruje na chorobę Parkinsona stopniowo wycofuje się społecznie, unika kontaktu z innymi osobami. Ma to miejsce nie tylko ze względu na obniżenie nastroju, ale także na upośledzenie funkcji mowy. Chory wstydzi się swoich zaburzeń i obawia się, że może zostać źle zrozumiany, przez co coraz trudniej nawiązać mu kontakt z otoczeniem. Zaburzenia mowy w chorobie Parkinsona obejmują zarówno ściszenie głosu chorego, jak i przeradzanie się wypowiadanych słów w mowę „bełkotliwą” – niewyraźną, nosową i wolniejszą.
Dysfunkcje psychiczne
W przebiegu choroby Parkinsona dochodzi do zaburzeń z zakresu afektu, które polegają przede wszystkim na depresyjnych i melancholijnych nastrojach. Bardzo często pojawiają się one na wiele lat przed rozpoznaniem choroby Parkinsona. Do dysfunkcji emocjonalnych, bardzo często dołączają się także deficyty poznawcze – zapominanie oraz zmniejszona zdolność do skupienia uwagi i koncentracji.
Leczenie choroby parkinsona
Głównym celem leczenia choroby Parkinsona jest uzupełnienie niedoboru ważnej substancji chemicznej – dopaminy, której brak odpowiada za pojawianie się większości objawów chorobowych. Wyciszenie objawów parkinsonizmu na sposób farmakologiczny ma miejsce do czasu aż organizm nie przyzwyczai się do stosowanych leków. Jak działają środki farmakologiczne podawane w chorobie Parkinsona?
Syntetyczna dopamina
Środek ten nosi nazwę L-DOPA i jest podstawowym lekiem, który przyjmują chorzy na chorobę Parkinsona. Uzupełnia on niedobory dopaminy – istotnego neuroprzekaźnika, którego ilość spada w przebiegu choroby Parkinsona. W farmakoterapii stosowany jest w połączeniu z jego inhibitorem, czyli substancją przedłużającą działanie syntetycznej dopaminy.
Bardzo ważnym faktem dotyczącym przyjmowania dopaminy jest to, że organizm bardzo szybko uzyskuje na nią tolerancję. Oznacza to, że do uzyskania tego samego efektu terapeutycznego, chory z czasem musi przyjmować coraz większą dawkę leku. Leczenie dopaminą musi podlegać stałej kontroli lekarskiej ze względu na możliwość „przedawkowania” i wystąpienia działań niepożądanych takich jak zaburzenia psychotyczne lub mimowolne skurcze mięśni, generujące niezamierzone ruchy ciała.
Substancje zwiększające stężenie dopaminy
Poza samą dopaminą, w leczeniu parkinsonizmu stosuje się także leki, które zwiększają stężenie tego przekaźnika w organizmie na różne sposoby. Jednym z nich jest zwiększenie wrażliwości na dopaminę, dzięki czemu receptory mogą odebrać więcej sygnałów pobudzających komórki nerwowe. Inną metodą na zwiększenie ilości dopaminy w ustroju jest zahamowanie jej rozkładu – do tego celu służą specjalne leki, spowalniające działanie enzymów niszczących dopaminę. Istnieje także możliwość wzrostu uwalniania naturalnej dopaminy dzięki zastosowaniu leku, pobudzającego organizm do jej wytwarzania.
Leki antycholinergiczne
Jest to grupa preparatów farmakologicznych, które w zakresie swojego działania mają wielozakresową stymulację ośrodkowego układu nerwowego. Bardzo łatwo jest je przedawkować, a osoby zdrowe, które nie mają żadnych objawów chorobowych typowych dla parkinsonizmu, mogą się nimi nawet zatruć. Środki antycholinergiczne niwelują także sztywność mięśniową, rozkurczając mięśnie gładkie i szkieletowe, a także pozwalają na zmniejszenie intensywności drżenia mięśniowego.
Rehabilitacja, która poprawia życie pacjenta
Odpowiednie postępowanie rehabilitacyjne w chorobie Parkinsona jest równie ważne jak leczenie farmakologiczne. Rehabilitacja zmniejsza nie tylko nasilenie objawów chorobowych, ale także poprawia komfort życia i samopoczucie pacjenta, co ma nieoceniony efekt terapeutyczny. Które metody terapii niefarmakologicznej znajdują zastosowanie z chorobie Parkinsona?
Leczenie logopedyczne
Problemy z mową, które pojawiają się w przebiegu choroby Parkinsona są jednymi z podstawowych problemów pacjentów. Na skutek zaburzeń w zakresie porozumiewania się głosowego, cierpi przede wszystkim życie towarzyskie pacjenta. Ze względu na stopniowe szerzenie się objawów choroby, pacjent powoli traci zdolność do odpowiedniego artykułowania głosek. Jego mowa staje się cicha, niezrozumiała oraz bełkotliwa, co jest powodem wycofania się społecznego oraz obniżenia nastroju pacjenta.
Współpraca z logopedą jest dla pacjentów bardzo pozytywnym doświadczeniem. Pomaga im nie tylko wdrożyć działania, zmierzające do usprawnienia aparatu mowy, ale także pozwala na zaakceptowanie swojej choroby i nakłania do wdrożenia aktywności towarzyskiej, co podnosi efektywność metod leczniczych oraz istotnie poprawia samopoczucie pacjenta.
Rehabilitacja ruchowa
Kinezyterapia, czyli „leczenie ruchem” to bardzo ważny element terapii choroby Parkinsona. Dzięki odpowiednio wczesnemu wdrożeniu serii ćwiczeń ruchowych, pacjent może zachować pełną sprawność ruchową przez długie lata. Ćwiczenia dla osób z chorobą Parkinsona odbywają się w wyspecjalizowanych ośrodkach lub tak zwanych „oddziałach dziennych”, które są zlokalizowane przy wielu państwowych placówkach ambulatoryjnych w naszym kraju. Pracują tam wykwalifikowani specjaliści, zajmujący się nadzorem nad prowadzonymi ćwiczeniami ruchowymi. Najważniejszymi celami terapeutycznymi są: ogólne usprawnienie pacjenta, umożliwienie mu wykonywania podstawowych czynności oraz poprawa chodu. W zakresie rehabilitacji ruchowej prowadzona jest także nauka przybierania prawidłowej pozycji ciała w razie ewentualnego upadku, by zminimalizować jego skutki urazowe.
Poza poprawą ruchomości pacjenta, prowadzone ćwiczenia rehabilitacyjne łagodzą objawy choroby Parkinsona takie jak sztywność mięśniowa w zakresie kończyn oraz mimiki twarzy. Zmniejszenie nadmiernego napięcia mięśniowego dzięki metodom rehabilitacyjnym pozwala obniżyć stosowane dawki leków, a co za tym idzie – ich działania niepożądane i toksyczność zostają zredukowane do minimum.
Parkinsonizm polekowy i inne nietypowe formy choroby Parkinsona
Oprócz „typowej” choroby Parkinsona, objawy spowolnienia ruchowego i drżenia mięśniowego charakterystyczne dla tego schorzenia, mogą pojawiać się także w innych jednostkach chorobowych. Są one określane mianem „parkinsonizmu” i w zależności od etiologii przybierają różne postaci kliniczne.
Parkinsonizm polekowy
Jest to stan kliniczny, który polega na wystąpieniu wielu charakterystycznych objawów dla choroby Parkinsona przy odmiennej etiologii. W przypadku choroby Parkinsona mamy do czynienia z genetycznymi przyczynami choroby. W parkinsonizmie polekowym bezpośrednim powodem wystąpienia symptomów chorobowych jest przewlekłe używanie środków farmakologicznych, blokujących dopaminę.
Najczęściej występującą przyczyną parkinsonizmu polekowego jest przyjmowanie leków neuroleptycznych. Są one stosowane w psychozach, schizofrenii, autyzmie oraz innych schorzeniach psychiatrycznych, charakteryzujących się występowaniem objawów wytwórczych (omamów i urojeń). Stosując leki neuroleptyczne, należy więc pozostawać pod ścisłą kontrolą lekarską, by samodzielnie nie przedawkować preparatów oraz regularnie kontrolować ich stężenie we krwi. Odpowiedni nadzór nad terapią przeciwpsychotyczną znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania na parkinsonizm polekowy.
Urazy ośrodkowego układu nerwowego
Wszelkie szkody, do których może dojść w przypadku urazu, stanu zapalnego lub niedostatecznego dopływu krwi do mózgu, mogą wywołać objawy parkinsonowskie u danej osoby. Ma to związek z przemianami dopaminy, która jest jedną z podstawowych substancji chemicznych, uczestniczących w przekazywaniu sygnałów w mózgu. W momencie, gdy jego struktura lub utlenowanie mózgowia zostaną zaburzone, dochodzi do wewnątrzczaszkowych zmian stężeń dopaminy, a w konsekwencji – do wystąpienia objawów parkinsonizmu.
Nowotwory mózgu i innych narządów ciała
Drżenie spoczynkowe, spowolnienie ruchowe oraz sztywność mięśniowa, czyli podstawowe objawy choroby Parkinsona są także składowymi zespołów paraneoplatycznych. Pojawiają się one w przebiegu chorób nowotworowych na skutek przemian metabolicznych oraz immunologicznych, będących konsekwencją rozwoju raka. Stwierdzenie objawów choroby Parkinsona jest zatem wskazaniem do wdrożenia diagnostyki przesiewowej chorób nowotworowych.
