Inhalator – Jaki Wybrać?

Jesień, nieważne czy złota czy deszczowa, to czas grypy, przeziębień, chorób układu oddechowego. Zamiast łykać kolejną tabletkę, warto zainteresować się zakupem inhalatora, który sprawi, że lek zadziała szybciej i skuteczniej, a ryzyko przedawkowania będzie niewielkie.

Suche i zakurzone powietrze może być przyczyną nadmiernego wydzielania śluzu oskrzelowego z jednej strony, z drugiej zaś może powodować, że bakterie chorobotwórcze mają ułatwioną drogę do inwazji nabłonka rzęskowego drzewa oskrzelowego. Człowiek powinien oddychać powietrzem odpowiednio nawilżonym. Najlepiej w przedziale 55-70% wilgotności. Ma to szczególne znaczenie w pomieszczeniach, gdzie się śpi oraz w pomieszczeniach klimatyzowanych, z dużą ilością urządzeń elektrycznych i elektronicznych.

Inhalacja

Inhalacja, wziewanie – metoda zapobiegania i leczenia wielu schorzeń dróg oddechowych, zabieg leczniczy polegający na wdychaniu par wód mineralnych, roztworów leków lub ich aerozoli. Wykonywany za pomocą specjalnego aparatu (inhalatora) lub nebulizatora lub przez wdychanie par wrzącego płynu. Do inhalacji używa się leków działających rozkurczowo na drzewo oskrzelowe, ułatwiających wykrztuszanie wydzieliny, działających przeciwzapalnie i antybiotyków. Inhalacje najczęściej stosowane są w astmie oskrzelowej, ostrych i przewlekłych stanach zapalnych dróg oddechowych.

Najważniejszym celem inhalacji jest poprawa funkcji błony śluzowej i rozszerzenie zwężonych dróg oddechowych: nawilżania, przyspieszenie regeneracji nabłonka, rozszerzenie wydzieliny, zmniejszenie obrzęku zapalnego, zniesienie skurczu mięśni gładkich oskrzeli, działanie p/alergiczne, działanie p/zapalne.

Zalety inhalacji:

• Środek leczniczy trafia bezpośrednio do dróg oddechowych czyli do miejsca, na które powinien oddziaływać.
• Pożądane działanie leku jest szybsze.
• Działanie uboczne leku zminimalizowane.
• Potrzebna ilość leku do leczenia jest w porównaniu z innymi formami zażywania leków np. doustnie czy dożylnie znacznie mniejsza.
• Mniejsze koszty leczenia.
• Działanie profilaktyczne – inhalacja np. roztworu soli fizjologicznej upłynnia zalegającą w drzewie oskrzelowym wydzielinę, regeneruje nabłonek.
• Inhalacje zaleca się stosować systematycznie, nie tylko w okresach zaostrzenia.

Efekt terapeutyczny inhalacji:

• przyspieszają oczyszczanie dróg oddechowych
• zwiększają wydzielanie śluzu
• pobudzają ruch migawkowy rzęsek w błonie śluzowej
• rozluźniają wydzielinę dróg oddechowych i ułatwiają jej ewaluację
• mają działanie łagodzące (małe stężenie soli mineralnych)
• działają pobudzająco, przekrwiennie (duże stężenie soli mineralnych) • działają nawadniająco na ustrój
• regenerują nabłonek migawkowy w górnych drogach oddechowych

Wskazania do inhalacji:

• przewlekły nieżyt nosa, gardła, krtani i oskrzeli,
• rozedma,
• dychawica oskrzelowa,
• alergie,
• rozstrzenia oskrzeli,
• wszelkie procesy zanikowe śluzówki dróg oddechowych

Powyższe wskazania dotyczą bardzo dużej grupy pacjentów. Należy pamiętać także, że inhalacje są metodą terapeutyczną, która może być stosowana przez długi okres czasu, zarówno w okresie zaostrzeń jak i remisji (nawrotu) choroby. Zastosowanie inhalacji powinien zawsze zalecić lekarz prowadzący chorego!

Dawniej inhalacja kojarzyła się z miską wypełnioną wrzątkiem, olejkami i  ręcznikiem na głowie – obecnie taka metoda jest uważana za mało skuteczną (para rozprasza się, niewiele leczniczej substancji trafia w miejsca chorobowo zmienione). Inhalator, dzięki niewielkim cząsteczkom i odpowiedniemu dozownikowi, jest w  stanie zdziałać dużo więcej.

Rodzaje Inhalatorów

Inhalatory ciśnieniowe z dozownikiem MDI oraz inhalatory proszkowe DPI nie są przedmiotem niniejszej analizy, gdyż są sprzętem medycznym z aplikowanym w fabrykach farmaceutykiem. Typy te, przenośnego inhalatora ciśnieniowego wymagają od chorego koordynacji z pracą urządzenia: przy każdym wdechu należy samodzielnie wypuścić dawkę aerozolu. Mają konkretne zastosowanie, wynikające ze wskazań zawartego w nich leku.

Do użytku domowego stosuje się przede wszystkim dwa rodzaje inhalatorów:

• Pneumatyczno-tłokowy (sprężarkowy, kompresorowy) – to urządzenie, które jest wyposażone w  zasilany prądem kompresor (pneumatyczną sprężarkę). Dzięki temu, że sprężone powietrze dostaje się do nebulizatora, w którym znajduje się roztwór leku, powstaje leczniczy aerozol. Inhalatory pneumatyczno – tłokowe różnią się skutecznością i wydajnością, w  zależności od przekroju poprzecznego dysz i wysokości zastosowanego ciśnienia. Bardzo istotny jest rodzaj zastosowanego urządzeniu nebulizatora, który stanowi „serce” urządzenia.
• Ultradźwiękowy w przeciwieństwie do pneumatycznego, który został wynaleziony na początku lat ’50 XX wieku, powstał później, w latach ’60. Jego najważniejszą częścią jest aparat generujący drgania ultradźwiękowe o wysokiej częstotliwości, dzięki którym powstaje aerozol. Inhalator ultradźwiękowy nie posiada nebulizatora, zastępuje go komora znajdująca się w urządzeniu.

Pneumatyczne-tłokowe

Inhalatory kompresorowe:

Zalety: Mogą być aktywowane wdechem, możliwość podaży dużej dawki leku. Możliwa modyfikacja dawki leku i podaży łącznie z tlenem. Nie wymaga koordynacji wdechu z podażą dawki leku.
Wady: Duże gabaryty i masa. Zmienna wydajność, konieczność utrzymania w czystości ze względu na możliwość skażenia mikrobiologicznego. Stosowany wyłącznie do inhalacji leków w postaci roztworu. Istnieje duże ryzyko podania złej dawki leku w przypadku niedopasowania nebulizatora z wydajnością kompresora.

Ultradźwiękowe

Inhalatory ultradźwiękowe:

Zalety: Są małe i poręczne. Można je przenosić. Często aktywowane wdechem, więc nie ma strat leku podczas wydechu. Szybsza podaż leku. Posiadają małą przestrzeń martwą i  umożliwiają podaż i depozycję dużych ilości leku. Możliwa jest modyfikacja dawki, a same partykuły nośnika są mniejsze niż 5µ.
Wady: Cena wyższa zazwyczaj od prostych kompresorowych, konieczne źródło zasilania. Konieczność utrzymania w czystości pomiędzy inhalacjami ze względu na niebezpieczeństwo skażenia. Stosowany wy- łącznie do inhalacji leków w postaci roztworu.

Podsumowanie

Zalecając określoną technikę wziewną lekarz powinien uwzględnić skuteczność dostarczania leku do układu oddechowego, bezpieczeństwo terapii oraz łatwość stosowanej inhalacji. W jego gestii leży przekonanie pacjenta (lub rodzica dziecka) do terapii najbardziej optymalnej, jak również nauczenie poprawnego korzystania z określonego typu inhalatora. Najskuteczniejsze leki i najlepsze inhalatory nie pomogą, jeśli będą niepoprawnie stosowane. Wysoce skuteczna metoda wziewnego podawania leków, jaką jest nebulizacja, wydaje się być metodą również najprostszą i najbardziej przyjazną dla małego dziecka. Lekarz powinien wziąć pod uwagę następujące elementy podczas procesu wyboru:

1. Rodzaj leku, jaki może być deponowany w układzie oddechowym.
2. Cena danego typu urządzenia.
3. Łatwość obsługi i prawidłowe użycie przez pacjenta – jego stan zdrowia, wiek i możliwość obsługi manualnej.
4. Preferencje chorego w zakresie typu inhalatora, szczególnie w przypadku dzieci.
5. Niezawodność urządzenia, marka producenta czy gwarancja i serwis naprawczy.
6. Trwałość urządzenia
7. Kwestia podawania różnych leków przez ten sam model inhalatora.
8. Opinie innych użytkowników, jeśli są dostępne.
9. Wygoda w stosowaniu inhalatora, utrzymanie czystości pomiędzy sesjami inhalacji, łatwość obsługi przez inne osoby z otoczenia chorego.

Pamiętajmy, że inhalacja zawsze powoduje znaczne przekrwienie błony śluzowej górnych dróg oddechowych. Staje się ona bardziej wrażliwa na czynniki zewnętrzne: kurz, dym i  mróz – toteż powinniśmy ich po inhalacji unikać. Osoby palące papierosy nie powinny palić przynajmniej pół godziny przed zabiegiem i dwie godziny po nim. Połączenie drażniącego śluzówkę dymu z inhalacją leczniczą może przyczynić się do pogorszenia stanu zdrowia. Nie wskazane są też długie rozmowy.

Warto wiedzieć, że dobroczynny efekt inhalacji nie kończy się na działaniu mieszanki ziołowej czy substancji chemicznej. Dzięki inhalacjom zmienia się także jonizacja powietrza w pomieszczeniu. Przegrzany i suchy pokój jesienią i zimą, dzięki parówce zmieni jonizację na ujemną, sprzyjającą dobremu samopoczuciu i zdrowieniu.

Literatura:

Boe J, Dennis JH, O’Driscoll BR, et al. „European Respiratory Society Guidelines on the use of nebulizers”. Eur. Respir. J. 18 PMID 11510796
Aerogen. „Micropump nebulizers, Aeroneb, Vibrating Mesh Technology”
Finlay, W.H. The Mechanics of Inhaled Pharmaceutical Aerosols: An Introduction. Academic Press.