Wrzody Żołądkowe

Choroba wrzodowa to cykliczne pojawianie się wrzodów w żołądku lub dwunastnicy. Wrzód trawienny to ubytek o kształcie krateru, którego głębokość przekracza blaszkę mięśniową błony śluzowej. Wrzody najczęściej lokalizują się w początkowym odcinku dwunastnicy oraz żołądku, rzadziej w przełyku i dalszych odcinkach jelit. Powstają w wyniku zwiększonego drażnienia błony śluzowej przez kwas solny i pepsynę, przy niewystarczających mechanizmach ochronnych. Jest to jedna z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego.

Przyczyny wrzodów

• Zakażenie Helicobacter pylori. Jest to najczęstsza przyczyna wrzodów żołądka i dwunastnicy. Bakteria to produkuje toksyny, które uszkadzają błonę śluzową i wywołują w jej okolicy odczyn zapalny. Przez to zwiększa się wydzielanie hormonu gastryny, co przyczynia się do większego wydzielania HCl (kwasu solnego) w żołądku, którego nadmiar powoduje owrzodzenia żołądka i dwunastnicy. Zakażenie występuje na drodze pokarmowej. Ponad polowa populacji osób dorosłych jest zainfekowana Helicobacter pylori, ale nie każdy zarażony cierpi na chorobę wrzodową.
• Niesteroidowe leki przeciwzapalne. Częste stosowanie leków zawierających np. ibuprofenum, kwas acetylosalicylowy, przyczynia się do podrażnienia śluzówki przewodu pokarmowego a w konsekwencji do powstania wrzodu.
• Czynniki genetyczne. Grupa krwi O zwiększa ryzyko powstania wrzodu żołądka lub dwunastnicy.
• Palenie tytoniu.
• Duży stres.

Chorobę wywołują bakterie Heliobacter pylori, którymi można się zarazić podczas pocałunku albo spożywając zakażone potrawy. Są one przyczyną powstania wrzodów u ok. 70 proc. chorych. Bakterie produkują toksyny, które uszkadzają komórki błony śluzowej i wywołują zapalenie prowadzące do zwiększonego wydzielania gastryny. Hormon ten z kolei zwiększa wydzielanie kwasu solnego w żołądku, co prowadzi do powstania wrzodów.

Czynnikami sprzyjającymi powstawaniu wrzodów są także:

• palenie papierosów
• nadużywanie alkoholu
• narażenie na permanentny stres
• nadużywanie leków przeciwbólowych zawierających kwas acetylosalicylowy, leków przeciwzapalnych i przeciwreumatycznych

Jest to choroba genetyczna: u 50 proc. pacjentów występuje ona rodzinnie.

Wrzody mogą być powikłaniami hemoroidów

Nieleczone hemoroidy dają wiele powikłań i późniejszych, przykrych dolegliwości. Tak zwany samotny wrzód odbytnicy jest dolegliwością dość rzadko występującą, która dotyka najczęściej młodych ludzi, z przedziału od 15 do 25 lat. Istotą choroby jest powstawanie pojedynczej cechy wrzodowej na ścianie jelita, która z czasem może przerodzić się w liczne zmiany.

Przyczyny, objawy

Choroby odbytu w większości przypadków mają powiązane przyczyny, lecz w przypadku samotnego wrzodu odbytnicy nie jesteśmy w stanie podać dokładnej z nich. Uważa się, że duże znaczenie w rozwoju tego schorzenia mają mechaniczne urazy, na przykład w wyniku drażnienia błony śluzowej odbytnicy. Przyczyniają się do tego na przykład aktywnie stosunki analne, gdyż należy dodać, iż choroba pojawia się głównie wśród tak zwanych „młodych dorosłych”.

Inną przyczyną tej choroby mogą być także wrodzone wady w budowie odbytu, zapalenia jelita grubego, zakażenia oraz stosowanie niektórych leków, na przykład z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Wykazano również związek samotnego wrzodu odbytnicy z hemoroidami i wypadaniem odbytu – uważa się, że duży wpływ na rozwój choroby ma nieodpowiednie ukrwienie tego narządu.

Objawy tego schorzenia mogą być bardzo różne, jednak najczęściej zaczyna się od zaparć. Parcie na stolec powoduje silny ból, wymagający nierzadko uśmierzenia środkami przeciwbólowymi lub natychmiastowego wypróżnienia. Chorobie często towarzyszy uczucie obecności ciała obcego w odbycie, jak również uczucie niepełnego wypróżnienia. Samo wypróżnienie jest dużo bardziej utrudnione, przebiega ono z włożeniem dużego wysiłku. Podczas defekacji obserwuje się również dość często krwawienie z odbytu oraz obecność dużej ilości śluzu w kale. Częstym powikłaniem jest także wypadanie odbytnicy.

W przypadku tej choroby odbytu, leczenie jest dość proste i nieskomplikowane. Zaleca się zwiększenie objętości masy kałowej oraz podawanie niektórych leków, takich jak  mesalazyna, sukralfat oraz kortykosterydy. Wypadanie odbytu stanowi pretekst do leczenia operacyjnego, często również dokonuje się chirurgicznego wycięcia zmiany.

Objawy wrzodów

Początkowo choroba wrzodowa może przebiegać bezobjawowo. Piekący ból w podbrzuszu pojawiający się ok. 3 godziny po posiłku lub na czczo może symbolizować wrzody żołądka lub dwunastnicy. Jeśli po spożyciu nawet małego posiłku ból ustępuje wysoce prawdopodobne, że są to wrzody dwunastnicy. Chorobie tej często towarzyszy też uczucie pełności, zgaga oraz wymioty.

Najpowszechniejszym objawem wrzodów żołądka są częste, silne bóle brzucha, zwłaszcza w okolicy nad pępkiem i z lewej strony, który pojawia się 1-2 godziny po zjedzeniu posiłku.

Najsilniejsze bóle towarzyszą spożyciu pokarmów pobudzających wydzielanie kwasu solnego, czyli kwaśnych, ostrych lub słonych. Ból może pojawiać się także na czczo, a po jedzeniu – nasilać się. Towarzyszą mu często zgaga, mdłości, odbijanie, a nawet wymioty. Symptomy te mogą występować epizodycznie. Zwykle nasilają się w okresach wiosennym i jesiennym, a w pozostałych ustępują, co sprawia, że chorzy często bagatelizują problem i zgłaszają się po pomoc dopiero przy zaawansowanej postaci schorzenia.

Leczenie wrzodów

Wrzody najczęściej wywołuje bakteria Helicobacter pylori,  jeśli chcemy walczyć z chorobą, należy tę bakterię zniszczyć. Aby leczenie było skuteczne ważne jest podawanie osobom chorym dwóch prawidłowo wybranych antybiotyków oraz leku zmniejszającego wydzielanie soku żołądkowego. Terapia ta ma niemal 90 % skuteczność. W innych przypadkach konieczna jest operacja.

Prawidłowa dieta przy wrzodach

Dieta w chorobie wrzodowej jest wyjątkowo restrykcyjna, ponieważ należy ograniczyć spożywanie produktów, które nasilają dolegliwości. Istotne jest unikanie alkoholu, tłustych potraw, dań mącznych takich jak naleśniki, pierogi. Niewskazane jest również spożywanie smażonych ryb, kwaśnych owoców, słodyczy, roślin strączkowych, warzyw marynowanych, kiełbas, mielonych wędlin, bardzo słodkich ciast z kremami, napojów gazowanych czy mocnej kawy lub herbaty. Aby leczenie przebiegało prawidłowo należy też zrezygnować zupełnie z palenia nikotyny.

Unikaj alkoholu!

Alkohol jest ewidentnym czynnikiem, stymulującym chorobę wrzodową żołądka. Powoduje pobudzenie produkcji kwasu żołądkowego, uszkadza błonę śluzową, a także predysponuje do występowania zaburzeń trawiennych po jego nadmiernym spożyciu. Osoby, które cierpią z powodu tej dolegliwości, powinny wystrzegać się spożywania alkoholu.

Absolutnie przeciwwskazanymi trunkami w chorobie wrzodowej są:

• czerwone wino
• alkohole wysokoprocentowe (wódka, whisky czy koniak)
• alkohole intensywnie barwione

Zawartość barwników w napoju alkoholowym, potęguje jego szkodliwe działanie. Względnie dozwolonymi napojami alkoholowymi są białe oraz różowe wino. Należy pamiętać, by napoje te spożywać w racjonalnych ilościach. Nadmierne picie alkoholu może bowiem prowadzić do groźnego powikłania choroby wrzodowej, jakim jest perforacja wrzodu, czyli przebicie ściany żołądka, a taki stan może już bezpośrednio zagrażać życiu!

Pamiętaj o diecie lekkostrawnej!

Choroba wrzodowa wiąże się z koniecznością ograniczenia „przewinień dietetycznych”, jakie często fundujemy naszemu organizmowi. Do produktów absolutnie przeciwwskazanych należą:

• wszelkie pokarmy smażone w głębokim tłuszczu
• pełnotłusty nabiał
• sery żółte (także pleśniowe)
• kapusta
• groch
• pieczywo razowe.
• tłuste kremy
• pączki
• czekolada

Oprócz listy produktów zakazanych, istnieje także szeroka gama artykułów spożywczych, które są zalecane dla osób dotkniętych tą chorobą. Chodzi przede wszystkim o:

• produkty gotowane (mięsa, ryby, warzywa oraz zupy – bez dodatku tłustej śmietany)
• kleiki
• pieczywo pszenne
• jajka (w ilości nie przekraczającej 2 sztuk tygodniowo)
• ryż

W diecie lekkostrawnej dozwolone są także przyprawy w nieograniczonej ilości, co sprawi, że przygotowany posiłek będzie nie tylko pożywny i kojący dla żołądka, ale także smaczny.

Profilaktyczna ochrona żołądka przed wrzodami

Aby skutecznie uchronić się przed chorobami związanymi z nadmierną produkcją kwasu żołądkowego, musisz wdrożyć do swojej codziennej diety kilka prostych zasad. Uchronią Cię one przed chorobą wrzodową i jej niebezpiecznymi następstwami. Przeczytaj, jakie zachowania dietetyczne mają udowodnioną skuteczność w profilaktyce chorób żołądka.

Jedz mało i często

Odpowiednie wielkości porcji żywieniowych w ilości 4-5 razy dziennie to wymóg konieczny dla każdej osoby, chcącej uchronić się przed wrzodami żołądka. Organu tego nie należy przeciążać nadmiernymi ilościami pokarmu, gdyż powoduje to nasilenie wydzielania kwasu żołądkowego i uszkodzenie jego błony śluzowej, co predysponuje do powstawania wrzodów. Postaraj się też, by ostatni posiłek danego dnia był spożywany najpóźniej 3 godziny przed zaśnięciem. Zaleganie pokarmu w żołądku przez całą noc również nie sprzyja profilaktyce choroby wrzodowej.

Ogranicz stosowanie leków przeciwbólowych

Większość dostępnych preparatów farmakologicznych o działaniu przeciwbólowym to leki na bazie ibuprofenu – niesterydowego leku przeciwzapalnego. Jest on bardzo szkodliwy dla błony śluzowej żołądka. Jeśli musisz przyjąć taki środek, pamiętaj, by uprzednio zjeść jakikolwiek posiłek. Spowoduje to zniwelowanie szkodliwego działania ibuprofenu i ochroni przed powstaniem choroby wrzodowej. Alternatywą dla niesterydowych leków przeciwzapalnych jest paracetamol, który nie powoduje uszkodzenia błony śluzowej żołądka.

Nie pij kawy na czczo!

W dzisiejszych czasach, kawa jest podstawowym napojem pobudzającym nasz organizm do pracy. Niweluje senność, wzmaga pamięć i koncentrację, a także podnosi efektywność wysiłków intelektualnych. Aby uchronić swój żołądek przed uszkodzeniami, pamiętaj, aby filiżanka „małej czarnej” nie była pierwszym „posiłkiem” danego dnia. Kawa wypita na czczo drażni błonę śluzową żołądka, powoduje jej uszkodzenie i nadprodukcję kwasu żołądkowego, co sprzyja chorobie wrzodowej. Podobnie rzecz ma się z napojami energetycznymi, zawierającymi kofeinę – one również wywołują podrażnienie żołądka, skracając drogę do powstania wrzodów.

Unikaj stresu!

Zwiększona produkcja kwasu żołądkowego zachodzi pod wpływem stresujących sytuacji. Aby uchronić swój żołądek przed szkodliwym działaniem kwasu, staraj się zapobiegać nerwowym zdarzeniom oraz naucz się efektywnie odpoczywać oraz rozładowywać napięcie.

Do czego prowadzi zaniedbanie leczenia wrzodów żołądka?

Najczęstszym objawem powikłań przy wrzodach żołądka jest krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego, które pojawia się u nawet 20 proc. chorych. Krwawienie sygnalizują krwiste lub smoliste stolce, a nawet krwawe wymioty. Jest ono stanem bezpośredniego zagrożenia życia i wymaga natychmiastowej hospitalizacji. W wyniku nieleczonych lub leczonych nieprawidłowo wrzodów może dojść również do przedostania się treści pokarmowej poza przewód pokarmowy, co prowadzi do zapalenia otrzewnej. Takie powikłanie dotyczy 2-7 proc. chorych.

U ok. 2-4 proc. osób z wrzodami żołądka pojawia się zwężenie końcowej części żołądka, tzw. odźwiernika. Prowadzi ono do całkowitej niedrożności tego odcinka przewodu pokarmowego, co skutkuje obfitymi wymiotami, utratą wagi ciała i olbrzymiego powiększenia żołądka.