Zgaga

Zgaga to znane większości z nas uczucie nieprzyjemnego, często palącego pieczenia, którego źródło jest zlokalizowane w górnej części klatki piersiowej, tuż za mostkiem. Zgaga powstaje po cofaniu się kwasu żołądkowego w górę przełyku. To zjawisko – jeśli występuje regularnie – inaczej nazywamy refluksem i niekiedy konieczne jest leczenie.

Tabletki neutralizujące kwas żołądkowy mogą od razu poprawić samopoczucie. Po ich zażyciu od razu poprawia się samopoczucie dzięki temu, że zawierają węglan wapnia i węglan magnezu.

Na czym polega choroba refluksowa?

Każdorazowo w trakcie jedzenia pokarm pokonuje długą drogę, zanim zostanie całkowicie strawiony. Teoretycznie powinna być to trasa: jama ustna – gardło – przełyk – żołądek – jelita. Niestety w przypadku choroby refluksowej, następuje cofanie treści z żołądka z powrotem do przełyku. W drodze powrotnej niestrawionemu pokarmowi towarzyszy jeszcze kwas żołądkowo i enzymy trawiące. Stąd efekt cofania się jest wyjątkowo nieprzyjemny i objawia się w postaci nieprzyjemnej i dokuczliwej zgagi.

Objawami refluksu są:

• pieczenie
• odbijanie
• dysfagiia ustno-gardłowa
• czkawka
• uczucie w jamie ustnej kwasu lub goryczy
• palący ból za mostkiem, który niekiedy nawet wybudza chorego ze snu
• nudności
• wymioty
• bóle w nadbrzuszu

Zgaga jako zjawisko powszechne

Lekarze twierdzą, że choroba refluksowa żołądka objawiająca się zgagą dotyczy prawie każdego dorosłego człowieka. U niektórych problem ten występuje tylko sporadycznie, zaś innym utrudnia normalne funkcjonowanie. Szacuje się, że silne objawy refluksu żołądkowego, którym towarzyszy zgaga, występują u około 60-70 proc. dorosłych ludzi. W przypadku około 7-8 proc. tych osób odczuwa objawy refluksu żołądkowego codziennie, co zmusza je do regularnego zażywania preparatów łagodzących objawy choroby.

Jak dochodzi do zaburzeń refleksowych?

W miejscu, gdzie przełyk wchodzi do żołądka znajduje się specjalny zwieracz, którego zadaniem jest zwieranie przełyku po przejściu przez niego treści pokarmowej do żołądka. Zwieracz zbudowany jest z mięśni, które przy niewłaściwym funkcjonowaniu nie zamykają ujścia przełyku i doprowadzają do cofania się pokarmu. Niekiedy do cofania się pokarmu dochodzi w wyniku zaburzeń motoryki przełyku i przedłużonego działania kwasu solnego i enzymów żołądkowych.

Kolejną przyczyną powstania refluksu objawiającego się nieprzyjemną zgagą jest zaburzenie opróżniania żołądka. Dzieje się tak najczęściej wówczas, gdy żołądek jest przeciążony pokarmem i reaguje cofaniem się treści pokarmowej.

Przyczyny zgagi

Podstawowe przyczyny zgagi to nieprawidłowa dieta, obfitująca w tłuste i ostre posiłki i spożywanie dużej ilości cukrów i tłuszczu z jedzenia. Przyczynami refluksu niezwiązanymi z dietą mogą być także: zaburzenia motoryki przełyku, zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej (zwłaszcza o osób otyłych lub kobiet w ciąży), opóźnienia w opróżnianiu treści pokarmowej z żołądka i inne. W takich przypadkach konieczne jest leczenie farmakologiczne a niekiedy operacja. Przy okazyjnej zgadze wystarczy zmiana w diecie, nie najadanie się przed snem i poprawa jakości naszego snu – między innymi spanie w prawidłowym ułożeniu naszego ciała.

Jeżeli poznamy przyczyny powstawania zgagi i będziemy świadomi etiologii, łatwiej poradzimy sobie z wyeliminowaniem problemu. Kiedy więc się ona pojawia i w jaki sposób możemy jej uniknąć?
Zgaga nie musi być oczywiście związana z rozwojem poważnego schorzenia układu pokarmowego, bądź też jego nieprawidłową pracą. W większości przypadków stanowi ona wynikową naszych nałogów oraz codziennych, szkodliwych przyzwyczajeń, m.in. żywieniowych.

Na zgagę bardzo często cierpią osoby, które przyjmują z różną częstotliwością, niektóre grupy leków na bazie kwasu acetylosalicylowego np. aspirynę, a także nałogowi palacze papierosów i osoby nadużywające alkoholu. Wszystkie wymienione czynniki, są również częstą przyczyną powstawania wrzodów żołądka.

Produkty wywołujące zgagę

Najczęstszym powodem powstawania zgagi jest spożywanie ostrych i tłustych potraw, przede wszystkim fast foodów. Do tego trzeba dodać jeszcze gazowane i słodkie napoje, alkohol oraz używki w postaci kawy iherbaty. Również czekolada oraz wszelkie słodycze na bazie rafinowanego cukru wywołują nadkwasotę żołądka i mogą doprowadzić do pojawienia się przewlekłych problemów układu pokarmowego.

Niektóre, potencjalnie zdrowe produkty również mogą wywoływać uciążliwe dolegliwości. Znajdziemy wśród nich owoce cytrusowe, pomidory, orzeszki ziemne czy miętę. Oczywiście, spożywane w małych ilościach nie są szkodliwe.

Trzeba zaznaczyć, że nie tylko określone produkty wywołują zgagę, ale również nasze zachowania i przyzwyczajenia. Mowa tutaj przede wszystkim o spożywaniu zbyt obfitych i tłustych posiłków oraz o życiu w ciągłym stresie.

Kto cierpi na zgagę?

Na zgagę cierpią różne osoby, w różnym wieku. Są jednak wśród nas ludzie, którzy miewają uciążliwe objawy znacznie częściej i często bardziej uporczywe.

• Pierwsze to kobiety w ciąży. Ze względu na ich stan, zgaga pojawia się najczęściej w ostatnim trymestrze ciąży i jest spowodowana stałym uciskiem żołądka przez powiększającą się macicę. Nie stanowi ona jednak w tym przypadku schorzenia przewlekłego i mija tuż po porodzie.
• Drugą grupą są nałogowi palacze, gdyż dym papierosowy podrażnia żołądek, powodując jego zaburzenia w jego funkcjonowaniu.
• Kolejną są osoby, które nadużywają alkoholu lub zaraz po posiłku podejmują się ciężkiej pracy fizycznej, ewentualnie pozostają przez dłuższy czas w pozycji schylonej. W wyniku długotrwałego ucisku, żołądek zacznie wypychać nadtrawioną treść pokarmową, skutkiem czego poczujemy w ustach metaliczny lub kwasowy posmak.
• Zgaga również często pojawia się u osób, które prowadzą stresujący tryb życia i nie mają czasu na spokojne spożywanie posiłków. Stres sam w sobie nie wywołuje zgagi, ale znacznie nasila jej objawy.

Podsumowując, zgaga stanowi naturalną reakcję organizmu na prowadzenie niezdrowego trybu życia. Pozbycie się więc problemu jest przeważnie równoznaczne ze zmianą złych nawyków oraz rezygnacją z niezdrowej dla nas diety.

Inne przyczyny zgagi

Do powstawania zgagi, przyczyniać mogą się też inne rzeczy, które niestety trudno już nam wyeliminować. Mowa tutaj chociażby o ciąży. Kobiety ciężarne często uskarżają się na objawy związane ze zgagą już od pierwszego miesiąca ciąży, aż do jej rozwiązania. Wynikają one z dwóch powodów – pierwszy to nieprawidłowa praca hormonów w jej pierwszych miesiącach, natomiast drugi jest spowodowany w późniejszym okresie wielkością dziecka, co skutkuje nadmiernym uciskiem żołądka przez macicę.
Osoby, które prowadzą stresujące i nieregularne życie, mogą być pewne, że prędzej czy później również dopadnie je zgaga. Z tego też powodu coraz więcej młodych ludzi, przed ukończeniem trzydziestego roku życia, trafia do gastrologa z przewlekłymi chorobami układu trawiennego. Niestety bardzo często zgłaszają się do niego zdecydowanie zbyt późno, kiedy zwykła nadkwaśność żołądka przeradza się już we wrzody żołądka lub inne, poważniejsze schorzenia.

Kogo dotyka zgaga?

Problem zgagi dotyczy niemal trzydziestu procent dorosłego społeczeństwa, co czyni z niej jedną z najpowszechniejszych przypadłości cywilizacyjnych. Szczególnie podatne na tą przypadłość są osoby otyłe, żyjące w ciągłym pośpiechu i stresie, stołujące się na mieście (jedząc fast foody), alkoholicy oraz nałogowi palacze. Zgadze sprzyjają wszelkie sytuacje, w których dochodzi do nadmiernego ucisku żołądka. Chodzi tutaj przede wszystkim o sytuacje kiedy nagle schylamy się po spożytym chwilę temu posiłku, zakładamy przyciasne ubrania, zaciskamy zbyt mocno pasek od spodni czy też wykonujemy intensywną pracę fizyczną zaraz po obiedzie.

Leczenie zgagi

Refluks przełyku, ze względu na swoje objawy, jest z całą pewnością dość nieprzyjemną chorobą. Pieczenie w gardle nierzadko doprowadza nas do furii, a taki stan pojawia się dość często.

Leki na zgagę

Leczenie zgagi ma charakter kompleksowy, zatem nie możemy ograniczać się do przyjmowania doraźnych środków farmaceutycznych i suplementów diety. Większość tabletek dostępnych w aptekach zawiera substancje neutralizujące kwas żołądkowy (węglan wapnia i węglan magnezu), dzięki czemu już po chwili czujemy się zdrowi i powracamy do pełnej sprawności.

Nie należy jednak zapominać, że leczenie objawowe nie przynosi dłuższych efektów i w żadnym razie nie powinniśmy bazować wyłącznie na nim. Tabletki bez recepty możemy przyjmować jedynie wówczas, kiedy zgaga dopada nas sporadycznie (nie częściej niż raz- dwa razy w ciągu tygodnia). W przypadku częstszych ataków należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu.

Stosowanie doraźnych środków, dostępnych w każdej aptece jest doskonałym i szybkim rozwiązaniem w przypadku, gdy zgaga nie dokucza nam zbyt często. Najlepszymi środkami farmaceutycznymi w formie doraźnej jest:

• Rennie,
• Manti,
• Rutacid.

Więcej leków które pomogą >

Leki działają niemal natychmiast, zobojętniając nadmiar kwasów w żołądku. Producenci przekonują nas, że tabletki nie wywołują żadnych skutków ubocznych i mogą je zażywać osoby w każdym wieku. Bardzo istotnymi walorami jest ich osłonowe działanie oraz łatwość połykania (można je gryźć).

Leczenie farmakologiczne

Wydaje się, że największą skuteczność ma obecnie leczenie farmakologiczne. Stosuje się przede wszystkim leki, które działają jako inhibitory pompy protonowej. Skutecznie hamują one wydzielanie soku żołądkowego, dzięki czemu objawy zgagi stopniowo ustępują. Są to jedne z najbezpieczniejszych leków na refluks, bowiem można je stosować przez wiele lat.

W leczeniu farmakologicznym wykorzystuje się także leki z grupy antagonistów receptorów H2 (np. famotydyna i ranitydyna) oraz leki z grupy inhibitorów pompy protonowej (pantoprazol, omeprazol). Famotydyna jest bardzo skutecznym środkiem i działa nawet do dwunastu godzin po zażyciu.

Tego typu środki, stosuje się już w przypadku dłuższych dolegliwości i mają za zadanie ograniczanie wydzielania soków żołądkowych przez określony czas. Jeżeli jednak nie jesteśmy do końca przekonani, co do wartości leków lub bardzo często odczuwamy pieczenie w przełyku, należy skonsultować się z lekarzem gastrologiem, który po dokładnym przebadaniu nas, zastosuje odpowiednią kurację.

Leczenie dzieci

W przypadku małych pacjentów, stosuje się terapię innymi lekami, które zwiększają napięcie mięśnia, odpowiadającego na wyrzut kwaśnej treści żołądka do przełyku. Są to między innymi metoklopramid oraz cisaprid. Wspomniane leki jednak wywołują liczne, groźne powikłania np. ze strony autonomicznego układu nerwowego, takie jak senność, wahania nastroju. Leczenie farmakologiczne przynosi rezultaty u większości pacjentów, jednak niekiedy potrzeba bardziej zdecydowanych środków w leczeniu popularnej zgagi.

Leczenie operacyjne

Czasami konieczny jest zabieg chirurgiczny, który polega na owinięciu uwolnionego dna żołądka wokół przełyku i przyszyciu go do reszty żołądka. Taki zabieg nazywany jest fundoplikacją Niessena. Jest to nieskomplikowana operacja wykonywana obecnie techniką laparoskopową, po której objawy zgagi w znacznej mierze ustępują.

Wykonuje się ją głównie w sytuacji, gdy leczenie zachowawcze nie dało żadnych rezultatów. Ciekawym zjawiskiem jest fakt, że w perspektywie czasu, leczenie operacyjne jest sporo tańsze niż leczenie farmakologiczne, obniżające wydzielanie soku żołądkowego.

Postępowanie niefarmakologiczne

Polega przede wszystkim na zachowywaniu odpowiedniej diety, która pozwala skutecznie ograniczyć pieczenie w przełyku. Jest to przede wszystkim zmniejszenie masy ciała u osób otyłych, a u osób palących –natychmiastowe rzucenie palenia. Warto również wystrzegać się w codziennym żywieniu pewnych produktów, które przy zgadze są szczególnie niewskazane. Do takich produktów należą m. in.:

• owoce cytrusowe
• alkohol
• kawa
• czekolada
• tłuszcze
• ostre przyprawy

Domowe sposoby na zgage

Leczenie domowe może okazać się szczególnie przydatne w przypadku lekkich dolegliwości. Pierwszym krokiem może być spożycie jednej łyżki soku ze świeżo wyciśniętej cytryny, która mimo, że jest kwaśna w smaku, posiada odczyn zasadowy. Jeżeli po cytrynie czujemy się gorzej, oznacza to, że w naszym żołądku znajduje się zbyt duża ilość kwasu, z którym musimy sobie poradzić inaczej.

Warto wówczas sięgnąć po naturalne produkty, takie jak warzywa, chude mięso, napar z kopru włoskiego czy też zwykłą, przegotowaną wodę. Niestety nawet częste przyjmowanie środków farmaceutycznych, zobojętniających kwas żołądkowy, nic nam nie da w dłuższej perspektywie jeśli nie zmienimy naszych złych nawyków.

Przyjmowanie odpowiedniej pozycji ciała

Przyjmowanie właściwej pozycji podczas pracy, odpoczynku i snu to jeden ze sposobów zmniejszania dolegliwości związanych ze zgagą. Istotną kwestią jest pozostanie bezpośrednio po posiłku w pozycji pionowej. Zbyt wczesne położenie się (na plecach) zwiększa proces cofania się treści żołądka z powrotem do przełyku.

Warto również rozważyć zmianę pozycji snu. Płaskie leżenia również zwiększa dolegliwości związane ze zgagą. Gruba poduszka, która gwarantuje uniesienie głowy o kilkanaście centymetrów, może w znacznym stopniu obniżyć dolegliwości. Jest to anatomiczna pozycja refluksowa, dzięki której obniża się ciśnienie pokarmów w żołądku na dolny zwieracz przełyku. Taka pozycja prowadzi również do szybszego oczyszczania przełyku.

Podczas snu warto również przyjmować pozycję na lewym boku. Poprawi to zdecydowanie komfort snu, bowiem w pozycji na prawym boku zwiększają się objawy choroby. Należy również dodać, że nasilenie objawów choroby refluksowej będzie zdecydowanie mniejsze, jeśli sypialnia zostanie dobrze wywietrzona, a sen będzie trwał co najmniej 7 godzin.

Obniżenie masy ciała

Jeżeli choroba refluksowa objawiająca się silną zgagą dotyczy osób borykających się z nadwagą lub nawet otyłością, zaleca się im podjęcie kroków celem zmniejszenia wagi ciała. W tym przypadku otyłość brzuszna prowadzi do wzrostu ciśnienia śródbrzusznego, które prowadzi do wypychania treści żołądka do przełyku. Ponadto należy zaznaczyć, że lekarze często wiążą nadwagę ze zgagą i posiłkując się badaniami naukowymi, potwierdzają istnienie związku tych dwóch czynników. Zdecydowanie częściej choroba refluksowa pojawia się u osób, których wskaźnik BMI przekracza 25.

Wzmożenie aktywności fizycznej

Niektóre rodzaje wysiłku fizycznego, szczególnie tego związanego ze schylaniem się bezpośrednio po posiłku, mogą doprowadzić do nasilenia objawów choroby refluksowej. Jednocześnie należy dodać, że umiarkowana aktywność fizyczna może znacznie usprawnić funkcjonowanie przewodu pokarmowego i zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby refluksowej. Stąd stosując odpowiednie rodzaju aktywności, można zdecydowanie zmniejszyć dolegliwości. Zaleca się Nordic Walking, pływanie, jazdę na rowerze, spacery. Może pomóc również:

• noszenie odzieży nie uciskającej na żołądek
• zaprzestanie palenia papierosów
• unikanie picia alkoholu, mocnej kawy i herbaty
• stosowanie odpowiedniej diety
• unikanie sytuacji stresowych

Pionowa pozycja ciała

Sok żołądkowy podlega takim samym prawom grawitacji, jak wszystkie inne rzeczy w naszym otoczeniu. Aby obniżyć jego poziom, powinniśmy przybrać pionową (siedzącą lub stojącą pozycję ciała), co przyspieszy działanie poprzednich metod walki ze zgagą. Znajomość tej zasady jest bardzo ważna dla osób, które cierpią na uczucie palenia w przełyku, występujące zaraz po przebudzeniu się. Spanie w pozycji z głową uniesioną jak najwyżej lub w pozycji pół-siedzącej zapobiegnie porannej zgadze.

Co złagodzi zgagę?

Wrażenie palenia w gardle i za mostkiem, uczucie pieczenia w przełyku i nieprzyjemny smak w ustach – to problemy wielu z nas. Sposobów na złagodzenie dolegliwości dyspeptycznych określanych jako zgaga jest bardzo wiele. Poniżej przedstawiamy kilka z nich, które naprawdę działają i potrafią zaradzić nawet najbardziej dokuczliwym epizodom zgagi.

Ciepłe herbatki i napary ziołowe

W celu łagodzenia zgagi najlepiej sprawdzają się zielona herbata, siemię lniane, mięta lub melisa. Wysoka temperatura przyrządzonego napoju rozkurcza błonę śluzową żołądka, co powoduje cofanie się kwasu żołądkowego z przełyku do miejsca jego naturalnego występowania. Właściwości naparów ziołowych nie tylko uspokajają nadmiernie wzbudzone mechanizmy, prowadzące do nadprodukcji kwasu żołądkowego, ale także przy regularnym stosowaniu działają profilaktycznie przeciwko ponawianiu dolegliwości.

Przekąski na pieczenie w przełyku

Zgagi można bardzo szybko się pozbyć, jedząc określone produkty żywieniowe. Artykuły spożywcze, które niwelują uczucie palenia w przełyku to: migdały, orzechy włoskie, banany, sucharki, gotowane ziemniaki lub chleb pszenny. Pamiętaj, aby w razie nagłej potrzeby, spożywać owe produkty w niewielkich ilościach, gdyż ich nadmierna podaż może odnieść skutek przeciwny do zamierzonego!

Neutralizacja kwasu żołądkowego

Do zneutralizowania działania kwasu żołądkowego świetnie nadaje się najprostsza zasada, dostępna do kupienia w każdym sklepie spożywczym – soda spożywcza. Można przyrządzić ją w formie roztworu, rozpuszczając 1 łyżeczkę w niecałej szklance wody. Reakcja z kwasem solnym w żołądku pozwoli pozbyć się dolegliwości, wynikających z jego wzmożonej produkcji. Efekt tego sposobu nie jest natychmiastowy – na pożądane działanie należy poczekać, jest on polecany zatem jedynie bardzo cierpliwym pacjentom.

Dieta przy zgadze

Refluks żołądka daje bardzo nieprzyjemne i uciążliwe objawy, które nasilają się zwłaszcza po posiłku lub w czasie aktywności fizycznej. W leczeniu tego schorzenia bardzo dużą rolę odgrywa odpowiednia dieta, której warto przestrzegać, gdyż znacznie ograniczy to pojawianie się dolegliwości bólowych, takich jak pieczenie w przełyku.

• W przypadku palaczy, pierwszym krokiem w walce z refluksem żołądka jest natychmiastowe rzucenie palenia. Nikotyna bowiem osłabia napięcie oraz przedłuża stan relaksacji dolnego zwieracza przełyku, czego efektem jest bardzo silna niekiedy zgaga.
• W przebiegu choroby zaleca się stosowanie lekkostrawnej diety, należy również unikać tłustych potraw.
• Nie należy również zjadać obfitej kolacji, ponieważ w pozycji leżącej treść żołądka cofa się o wiele łatwiej, co z całą pewnością doprowadzi do nieprzespanej nocy.

W diecie refluksowej niezwykle pomocne są niektóre produkty, do których należą między innymi gotowane ziemniaki, ale również pszenny chleb.

Warto również spożywać chude produkty mleczne, takie jak jogurty, twarogi oraz mleko. Uzupełnieniem diety będzie z całą pewnością chude mięso, np. drobiowe, schab, cielęcina oraz liczne warzywa: marchewka, kalafior oraz buraki.

Czego unikać?

Codzienna dieta powinna być wolna od ostrych przypraw i tłustych posiłków, które zwiększają wydzielanie kwasu w żołądku. Poza tym, nie wolno również spożywać alkoholu, a także kawy, dozwolony jest natomiast jej zbożowy odpowiednik, który można pić z niewielką ilością mleka.

Nadmierne rozluźnienie zwieracza przełyku znajdującego się w bezpośrednim kontakcie z żołądkiem powoduje również czekolada oraz kakao, więc również nie są to produkty zalecane w diecie refluksowej. Warto również zwrócić szczególną uwagę na napoje silnie gazowane, np. cola. Duża ilość tlenku węgla ulega w naszym żołądku gwałtownemu uwolnieniu, przez co nadyma się on niczym balon, a taki stan również powoduje niedomykanie się zwieracza. Pieczenie w przełyku jest również spowodowane przez warzywa, takie jak czosnek, pomidory oraz cebula. Należy również zrezygnować z kwaśnych owoców i soków cytrusowych.

Restrykcyjne przestrzeganie powyższych zaleceń żywieniowych przynosi zdumiewające efekty. W dużej liczbie przypadków może to całkowicie znieść przykre objawy refluksu, głównie zgagę. Taka dieta korzystnie wpłynie również na funkcjonowanie pozostałych układów w naszym organizmie.

Diagnoza zgagi

Z pacjentem, który udał się na konsultację do lekarza, w pierwszej kolejności powinien zostać przeprowadzony dokładny wywiad, celem ustalenia podstawowych objawów chorobowych i czynników etiologicznych, które powodują rozwój schorzenia. Jeżeli charakterystyka wydaje się nieprecyzyjna, a wywiad nie dostarcza wystarczającej ilości informacji, pacjent powinien być skierowany na dodatkowe badania diagnostyczne, do których zaliczamy np.:

• gastroskopię (badanie górnego odcinka układu pokarmowego)
• kolonoskopię (badanie dolnego odcinka układu pokarmowego)
• USG jamy brzusznej

W zależności od uzyskanego wyniku, lekarz może zalecić terapię farmakologiczną, bądź leczenie operacyjne. Do leczenia operacyjnego kwalifikuje się zazwyczaj większość nowotworów oraz kamica żółciowa.

Jeżeli natomiast zgaga stanowi efekt choroby cukrzycowej, lekarz może zalecić pacjentowi przyjmowanie środków zachowawczych lub dożylnej insuliny. Schemat leczenia uzależniony jest oprócz tego od aktualnej kondycji zdrowotnej pacjenta.

Zgaga a konsultacje lekarskie – czyli o lekceważeniu pierwszych objaw.

Mogłoby się wydawać, że zgaga to nic poważnego. Zwyczajne problemy trawienne, które mogą dotknąć każdego z nas, w dowolnym momencie. Jeżeli zgaga nie pojawia się zbyt często, nie musimy się nią zbytnio przejmować.

Wystarczy zadbać o skuteczne wyeliminowanie tymczasowych objawów. Jeżeli natomiast regularnie cierpimy z powodu pieczenia przełyku, warto skonsultować problem z lekarzem pierwszego kontaktu, gdyż może to zwiastować poważniejszą chorobę.

• Do czego może doprowadzić zgaga?

Zgaga powstaje w wyniku cofania się treści żołądkowej do górnych warstw przewodu pokarmowego. Wrażliwe ścianki przełyku są zatem atakowane przez enzymy trawienne i kwas solny, które powodują ich nadżeranie i uszkodzenia. Zgaga, występująca w regularnych odstępach czasu, może prowadzić do powstawania stanu zapalnego błony śluzowej przełyku, zaczerwienień oraz opuchlizny. Lecz to nie koniec powikłań!

Nieleczona zgaga może spowodować powstanie nadżerki błony śluzowej, bądź wrzody przełyku. Wrzody, o ile zostały w prawidłowy sposób zdiagnozowane, są zazwyczaj leczone w sposób farmakologiczny. Nieprawidłowa natomiast diagnostyka, bądź zbyt późne rozpoznanie może doprowadzić do zwężenia przełyku, które w łagodnym stadium powoduje trudności z przełykaniem pokarmów twardych. Natomiast osoba, u której stwierdzono postać ostrą, może mieć generalnie problemy z przyjmowaniem wszelkiego pożywienia, co praktycznie uniemożliwia mu już normalne funkcjonowanie.

• Groźne powikłania zgagi

Najgroźniejszym powikłaniem nieleczonej zgagi jest tak zwana choroba Barretta. Jest to stan zapalny dolnej części przełyku, w efekcie którego dochodzi do pośredniego przemieszczenia się granicy pomiędzy nabłonkami, w części łączącej przełyk z żołądkiem. Ta przypadłość najczęściej przytrafia się mężczyznom. Choroba Barretta może rozwinąć się nawet do postaci nowotworowej, dlatego też w żadnym przypadku nie może być ona lekceważona.

• Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

Głównym problemem osób chorujących na zgagę, jest określenie, czy częstotliwość jej występowania mieści się w ogólnie przyjętej normie. Otóż, za stan chorobowy uznaje się sytuację, kiedy pojawia się ona przynajmniej dwa razy w tygodniu. Zgadze towarzyszą często także inne objawy: ulewanie się pokarmu (zwłaszcza w nocy), poranna chrypka, częste wymioty, nudności, biegunki i zaparcia. Chory może mieć spore problemy z normalnym funkcjonowaniem.
Jeżeli objawy przez dłuższy czas nie ustępują, możemy mieć podejrzenia, że zgaga stanowi objaw poważniejszej choroby takiej jak kamica pęcherzyka żółciowego, zespół jelita nadwrażliwego, cukrzyca, choroba wrzodowa, rak żołądka, rak jelita grubego, rak przełyku czy też choroba refluksowa.

Powikłania zgagi

Kwas solny i enzymy trawienne, które w wyniku choroby refluksowej cofają się do przełyku, mogą powodować podrażnienie jego ścianek, doprowadzając do poważnych chorób. Budowa błony śluzowej przełyku jest bardzo wrażliwa na działanie substancji drażniących, jakimi bez wątpienia są enzymy trawienne i kwas solny.

Powikłania refleksowego zapalenia przełyku:

• nadżerki przełyku
• owrzodzenie przełyku z jednoczesnym krwawieniem – dotyka około 10 proc. chorych na Refluks
• zwężenie przełyku ma miejsce w przypadku 10-15 proc. chorych
• choroba nazywana „Przełyk Barretta”, która dotyka 5-15 proc
• przebicie wrzodu przełyku
• rak przełyku

Żylaki przełyku

Główną przyczyną powstania żylaków przełyku są zaburzenia krążenia wrotnego i nadciśnienia w żyle wrotnej. Na wystąpienie choroby wpływa również marskość wątroby oraz refluks żołądkowo-przełykowy. Najgorszym powikłaniem żylaków przełyku może być silne krwawienie i doprowadzenie do znacznej utraty krwi. W przypadku 30 proc. krwotoków, mogą one prowadzić do śmierci.

Nadżerki przełyku

Nadżerki przełyku to niewielkie uszkodzenia ciągłości błony śluzowej w obrębie przełyku. Są to niewielkie zranienia przełyku, które pojawiają się na każdym jego odcinku. Niewielkie zmiany nadżerkowe mogą dotyczyć tylko okresowych obszarów przełyku, niemniej w dużej ilości mogą powodować poważne ubytki błony śluzowej skutkujące głębokim uszkodzeniom.

Przełyk Baretta

W chorobie refluksowej mogą wystąpić liczne owrzodzenia w obrębie błony śluzowej przełyku. Następstwem ich gojenia jest powstanie licznych zwężeń, których następstwem jest zastępowanie prawidłowego nabłonka śluzówki, nabłonkiem charakterystycznym dla jelit lub żołądka. Zjawisko to nazywane jest Przełykiem Baretta. W przypadku nasilonej postaci tej choroby występuje większe ryzyko zachorowania na najbardziej poważną chorobę przełyku, czyli raka.

Rak przełyku

Najcięższym powikłaniem choroby refluksowej przełyku jest rak przełyku. Czynniki zwiększające zachorowanie, to palenie papierosów, zła dieta i nadużywanie alkoholu. Rak przełyku jest wyjątkowo złośliwą postacią nowotworu, który często daje przerzuty na inne organy. Zapoczątkowany jest zawsze przez zewnętrzne warstwy błony śluzowej przełyku, które przechodząc w kolejne fazy choroby refluksowej, w efekcie prowadzą do:

• poważnego uszkodzenia śluzówki
• wystąpienia licznych nadżerek, wrzodów
• ostatecznie do zmian nowotworowych

W miarę rozwoju choroby przerzuty choroby atakują inne organy, w tym płuca, węzły chłonne, wątrobę,kości a nawet mózg. W 90 proc. przypadkowo rozwija się rak płaskonabłonkowy. Rozwija się on najczęściej w obrębie nabłonka wielowarstwowego płaskiego, w górnej i środkowej części przełyku. Na jego rozwój ma zdecydowanie duży wpływ palenie papierosów i spożywanie wysokoprocentowego alkoholu.

Druga odmianą raka przełyku jest rak gruczołowy. Dotyczy on 10 proc. przypadków. Najczęściej rozwija się z komórek nabłonka gruczołowego w dolnej części przełyku, w okolicy połączenia z żołądkiem. Największe ryzyko zachorowania występuje u osób, które chorują na Przełyk Baretta.

Przewlekła zgaga

Przewlekła zgaga może obniżyć jakość naszego życia oraz spowodować poważne problemy natury zdrowotnej. Jakie są konsekwencje nieleczonej, przewlekłej zgagi oraz kiedy mówimy, że przeszła ona już w stan przewlekły?

Niestety, spora część społeczeństwa nie potrafi w prawidłowy sposób zdiagnozować podstawowych objawów zgagi, do których należy palący ból w górnej części klatki piersiowej, promieniujący często do szyi, gardła, pleców lub barków. Oprócz tego osoba cierpiąca na zgagę, odczuwa lekkie bóle brzucha – nie stanowi to jednak normy – oraz może mieć skurcze wywołane tymi bólami. Niekiedy pojawiają się trudności w połykaniu (najczęściej przy zwężeniu przełyku) oraz wymioty. Chory niemalże zawsze odczuwa kwaśno-gorzkawy posmak w ustach.

Przewlekły stan chorobowy

Zgaga, która ma charakter przewlekły i ustępuje tylko na krótki okres po zażyciu leków alkalizujących, może świadczyć o rozwoju poważniejszego schorzenia. Statystyki pokazują, że niemal piętnaście procent osób, uskarżających się na przewlekłą zgagę, cierpi na chorobę nowotworową. Szybka diagnoza daje bardzo duże szanse wyleczenia, dlatego też nie warto odkładać wizyty u lekarza i w nieskończoność kurować się samemu domowymi sposobami. Jeżeli objawy nie ustępują po kilku tygodniach, konieczna jest konsultacja z gastrologiem.

Nawrotowa zgaga zawsze jest wynikiem innych przypadłości lub naszych nieświadomych działań. Jednym z takich czynników jest spora nadwaga, która powoduje stały ucisk żołądka i nawroty objawów. Natomiast nieświadomym działaniem jest nieprawidłowa dieta. Jeżeli od dłuższego czasu już zmagamy się ze zgagą, to w pierwszej kolejności powinniśmy zastanowić się nad zmianą naszych przyzwyczajeń. Jedzenie w biegu, spożywanie tłustych i wysokoprzetworzonych potraw, nieregularny tryb życia, stres oraz przemęczenie determinują powstawanie problemów trawiennych.

Do lekarza ze zgagą

Nie należy jednak zapominać, że leczenie zgagi wymaga niekiedy konsultacji lekarskiej. Być może niezbędne będzie również wykonanie dodatkowych badań, takich jak wziernikowanie przełyku czy gastroskopia. Dzięki nim gastrolog jest w stanie ocenić wygląd przełyku i żołądka oraz stwierdzić czy nie są objęte poważnym stanem zapalnym.

Objawy zgagi często są utożsamiane z bólami wieńcowymi – zwłaszcza jeżeli mówimy o ostrej fazie. W takich przypadkach lekarz może zlecić wykonanie badania elektrokardiogramem.

Literatura:

Stanisław J. Konturek: Gastroenterologia i hepatologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006
Fass R. „Functional heartburn: what it is and how to treat it”. Gastrointest. Endosc. Clin. N. Am. 
„Heartburn”. National Library of Medicine