Wirusowe zapalenie wątroby typu A
Wirusowe zapalenie wątroby typu A, zwane również niefachowo żółtaczką pokarmową, to choroba dość rozpowszechniona. Na zachorowanie najbardziej narażone są małe dzieci i młodzież, ponieważ WZW typu A należy do grupy tak zwanych chorób „brudnych rąk”. Nasilenie zachorowalności przypada szczególnie na okres wakacyjny, gdzie o kontakt z wirusem niezwykle łatwo.
Przyczyny
Choroba ta jest wywoływana przez wirus HAV, który namnaża się w komórkach wątroby i stamtąd trafia do kału, który z kolei wydalany zaraża wodę oraz żywność – w ten sposób patogen przenosi się na innego człowieka.
Wśród posiadaczy tego wirusa, nie wyróżnia się nosicieli, wszyscy z całą pewnością będą chorować. Niekorzystnym zjawiskiem, powodującym dość dużą zakażalność jest fakt, że jeszcze przed wystąpieniem pierwszych objawów choroby, wirus znajduje się w kale w dość dużych ilościach. Ustąpienie objawów również nie daje całkowitej pewności, ponieważ wirus wydalany jest z organizmu jeszcze przez okres trwający do 10 dni. Jak wspomniano wcześniej, drogą zakażenia najczęściej jest zanieczyszczona woda lub żywność, a okres wylęgania choroby trwa dość długo, bo zazwyczaj jest to około miesiąca.
Objawy
Objawy w przebiegu wirusowego zapalenia wątroby typu A trwają zazwyczaj kilka dni, lecz w niektórych przypadkach utrzymują się nawet do kilkunastu tygodni.
W pierwszym okresie, tak zwanym prodromalnym, występują dość nieswoiste i trudne do wychwycenia objawy. Mogą to być rozmaite niestrawności, niekiedy pojawiają się również objawy charakterystyczne dla innej choroby wirusowej np. grypy. U dzieci i młodzieży w tym czasie może wystąpić także nieżyt górnych dróg oddechowych, co najczęściej utożsamiane jest z przeziębieniem.
W tak zwanym okresie pełnoobjawowym choroby, pojawiają się objawy zmęczenia – niebezpieczna jest nadmierna senność. Poza tym nasilają się bóle głowy oraz gorączka, zdarzają się również bóle wątroby i śledziony. U dorosłych częstym objawem jest wyczuwalne powiększenie owych narządów, jednak u dzieci symptom ten może w ogóle nie wystąpić. Zachwianiu ulega również apetyt, gdyż pojawia się wstręt do typowo tłustych potraw. Może pojawić się również utrata masy ciała.
Rokowanie, profilaktyka
Nie wyróżnia się swoistego leczenia tej choroby, łagodzi się tylko jej objawy. Rokowanie dotyczące przeżycia jest bardzo dobre, ponieważ schorzenie to w zdecydowanej większości jest całkowicie wyleczalne i prowadzi do całkowitego wyzdrowienia, przy czym okres trwania objawów nie ma tu znaczenia. Najpopularniejszym działaniem profilaktycznym są szczepienia ochronne oraz wzmożona higiena.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B
Wirusowe zapalenie wątroby typu B jest nazywane również żółtaczką wszczepienną. W przeciwieństwie do WZW typu A, owe schorzenie jest dużo bardziej poważne w swoim przebiegu i nieporównywalnie częściej prowadzi do śmierci chorego. Szacuje się, że w Polsce zakażonych jest blisko 2 proc. ludności, a co najmniej 15 proc. naszych rodaków przebyło zakażenie wirusem w przeszłości.
Patogeneza, objawy choroby
Wirusowe zapalenie wątroby typu B, powodowane jest bardzo groźnym wirusem HBV, którego zakażalność jest wielokrotnie większa niż zakażalność wirusa HIV. Zarazić się można poprzez kontakt z krwią i wydzielinami chorego, co najczęściej występuje przy zabiegach kosmetycznych, stosunkach seksualnych, transfuzjach oraz wszelkich kontaktach z krwią chorego, zabiegach chirurgicznych w placówkach medycznych (najczęstszym powodem jest niedostatecznie wysterylizowany sprzęt). Częstym zjawiskiem jest przekazanie wirusa dziecku przez chorą matkę.
Objawy
Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu B są niezwykle trudne do uchwycenia. Zdarza się, że schorzenie to przez cały okres trwania w ogóle nie daje absolutnie żadnych objawów, przez co osoba chora nawet nie zdaje sobie sprawy, że przebyła groźne zakażenie – po okresie remisji natomiast dochodzi do uodpornienia się na patogen. W blisko 40 proc. przypadków zachorowań objawy choroby pojawiają się, jednak przez większość czasu pozostaje ona również w ukryciu, a najczęstszą przyczyną jej wykrycia są rutynowe badania. Możliwe jest również nosicielstwo wirusa, ponieważ jego materiał genetyczny ulega znacznej integracji z genami gospodarza – wówczas nie wyróżniamy u chorego cech zapalenia wątroby.
Okres wylęgania w przypadku wirusa typu B jest dość długi, ponieważ wynosić może nawet pół roku, po czym pojawia się charakterystyczna faza ostra choroby ( w większości przypadków jednak przebiega ona zupełnie łagodnie, a zakażenie przebiega z samoistnym wyleczeniem – faza jest więc ostra tylko z nazwy). W tym czasie u chorego pojawić się mogą objawy charakterystyczne dla grypy, wśród których dominuje ogólne osłabienie organizmu. Większość chorych skarży się również na częściową lub całkowitą utratę apetytu, czasami występują także wymioty. Poza tym pojawia się stan podgorączkowy lub lekka gorączka. W końcowym okresie choroby można dostrzec również charakterystyczny ból brzucha, który jest efektem powiększającej się wątroby, wówczas chory odruchowo przechyla ciało w lewą stronę, aby odciążyć chory narząd.
Leczenie
W przypadku zachorowania na WZW typu B, w przebiegu którego pojawiły się charakterystyczne objawy, w zasadzie nie stosuje się leczenia. Czasami następuje kilkutygodniowa hospitalizacja i zalecenia dotyczące lekkostrawnej diety, w której potrawy smażone będą odgrywać niewielką rolę.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C
Wirusowe zapalenie typu C jest bez wątpienia najbardziej niebezpieczne z całej trójki zakażeń. Na pewno jedną z przyczyn jest wyizolowanie wirusa dopiero w 1989 roku, przez co do teraz trwają badania nad jego właściwościami i właściwie nie opracowano jeszcze skutecznych metod walki z tą chorobą. Dotychczas nie stworzono żadnych metod leczenia, przez co WZW C staje się coraz to większym problemem społecznym i epidemiologicznym. W kolejnych latach liczba zgonów spowodowanych zakażeniem, może się zwiększyć nawet o kilkaset procent.
Patogeneza, objawy
Do zakażenia wirusem HCV dochodzi najczęściej poprzez kontakt z zakażoną krwią oraz poprzez stosunek seksualny z nosicielem wirusa. Poza tym zdarzają się przypadki zachorowań pacjentów po transfuzjach oraz innych zabiegach medycznych, na co wpływ ma nieodpowiednio wysterylizowany sprzęt medyczny. Do zakażeń dochodzi również podczas używania tych samych przedmiotów, służących do higieny osobistej, na przykład maszynek do golenia, szczoteczek do zębów. Przeniesienie wirusa nie może natomiast nastąpić drogą kropelkową lub inne kontakty małego ryzyka, np. podanie ręki. W przebiegu choroby występuje dość długi okres wylęgania, który może trwać nawet do 150 dni.
Objawy
Charakterystyczne objawy pojawiają się u niespełna 30 proc. chorych, u reszty natomiast zakażenie przebiega bezobjawowo. Wtedy to choroba niezauważona przechodzi w postać przewlekłą, która jest niezwykle niebezpieczna – prowadzi do różnorakich powikłań. W pierwszym okresie zachorowania można wyróżnić nieswoiste objawy, takie jak świąd skóry, ogólne osłabienie oraz senność. Pojawia się również uczucie rozpierania w brzuchu, co spowodowane jest powiększeniem wątroby. Poza tym, w większości przypadków chorzy skarżą się na brak apetytu, pojawiają się również nudności i wymioty. Na tym etapie rozpoznanie zakażenia wydaje się dość trudne, chorzy bardzo rzadko zgłaszają się do lekarza. Faza przewlekła także początkowo nie daje żadnych objawów, jednak pojawiają się one po dłuższym okresie, a wtedy są już dość poważne. W przebiegu zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C dochodzi najczęściej do rozległych uszkodzeń wątroby, pojawia się marskość oraz symptomy spowodowane znacznym zwłóknieniem tego narządu.
Rokowanie
Niestety, tylko u niespełna 20 proc. chorych dochodzi do całkowitej eliminacji wirusa z organizmu, reszta zakażonych natomiast staje się przewlekłymi nosicielami, u których występują objawy przewlekłego zakażenia. Leczenie opiera się głównie na podawaniu leków hamujących replikację wirusa, np. interferonu, przy czym leczenie może trwać nawet kilka lat.
Rzadka postać groźnego zapalenia wątroby!
Wątroba pełni w naszym organizmie bardzo odpowiedzialną funkcję swego rodzaju oczyszczalni, która skutecznie neutralizuje wszystkie toksyny. Regeneracja wątroby jest procesem niezwykle ważnym biologicznie, którego zastosowanie znaleziono już w medycynie. Bardzo często bowiem dokonuje się częściowych przeszczepów tego narządu, który potem niejako wbudowuje się w chorą wątrobę i rozpoczyna produkcję zdrowych komórek.
Z całą pewnością każdy potrafi wymienić wirusowe zapalenie wątroby typu A, B czy C. Bardzo mała liczba osób jednak wie, że prócz powyższych odmian, powszechne są zapalenia oznaczane skrótami literowymi aż do G.
WZW typu D
Wirusowe zapalenie wątroby typu D jest powodowane przez mały, kolisty wirus, zwany wirusem delta. Cechą charakterystyczną tego patogenu jest fakt, że posiada on najmniejszy materiał genetyczny, występujący wewszystkich wirusach zwierzęcych. Choroba atakuje tylko i wyłącznie ludzi, którzy zostali już wcześniej zarażeni wirusem typu B, co ma swoje uzasadnienie w budowie wirusa typu D. Ma on bowiem na tyle mało materiału genetycznego, że nie wytwarza on własnych osłonek.
W organizmie człowieka jest otoczony płaszczem białkowym, który pochodzi od wirusa typu B. Ewolucyjne pochodzenie tego dziwnego patogenu nie jest do końca znane, wydaje się jednak, że był to wirus pierwotnie roślinny i wiele lat temu doszło do przeniesienia tego wirusa na człowieka, chorego na wirusowe zapalenie wątroby typu B.
Występowanie
Epidemiologia WZW typu D wskazuje, że nosicielem tego czynnika jest niespełna 5% chorujących na WZW B, jednak w Europie takie przypadki zdarzają się niezwykle rzadko i to wśród osób obarczonych szczególnym ryzykiem. W Polsce przypadki wirusowego zapalenia wątroby typu D zdarzają się sporadycznie, dotychczas miały one miejsce jedynie w przypadku osób uzależnionych od narkotyków, które dodatkowo miały kontakt ze środowiskami zagranicznymi.
Leczenie
Leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu D polega na podawaniu choremu interferonu alfa, jednak takie postępowanie nie przynosi zadowalających skutków. W większości przypadków zaleca się przede wszystkim odpoczynek fizyczny i psychiczny, czasami pomaga również leczenie w warunkach ambulatoryjnych.
