1-4 tydzień ciąży. Początek nowego życia
Pierwsze tygodnie ciąży to bardzo ważny czas zarówno dla kobiety, jak i jej dopiero co poczętego dziecka. Jak wygląda ten początkowy okres i czego się spodziewać?
1. tydzień
Niewiele kobiet zdaje sobie sprawę z tego, że pierwszym tygodniem ciąży określa się pierwszy tydzień cyklu owulacyjnego, w którym dochodzi do zapłodnienia. Tak naprawdę więc pierwsze 7 dni to czas, w którym kobieta miesiączkuje, a jej organizm dopiero przygotowuje się do dużych zmian. Lekarze zalecają, by kobiety starające się o dziecko już od momentu podjęcia takiej decyzji zaczęły dbać o swoje zdrowie. Zbilansowana dieta, ruch, odstawienie wszelkich używek to podstawa, jeśli w najbliższym czasie planujemy zostać mamami.
2. tydzień
W drugim tygodniu ciąży w organizmie kobiety zaczyna dojrzewać komórka jajowa, która już za kilka dni zostanie zapłodniona. Zachodzą też pewne zmiany, np. dochodzi do zwiększenia poziomu estrogenów, co wpływa na zwiększone libido i zmianę śluzu na płodny, który ułatwia plemnikom dotarcie do komórki jajowej.
3. tydzień ciąży
Trzeci tydzień ciąży to zazwyczaj moment, w którym w jajowodzie dochodzi do zapłodnienia komórki jajowej. Stosunkowo szybko tworzy się z niej dwu, a później czterokomórkowa zygota, która następnie uwalnia się z pęcherzyka Graffa i rozpoczyna wędrówkę w kierunku macicy. Po kilku dniach dociera na miejsce, gdzie przystępuje do zagnieżdżenia się. Od tego momentu możemy mówić o początkach rozwijającej się już ciąży.
Choć w trzecim tygodniu, w organizmie kobiety już rozpoczynają się duże zmiany, jest jeszcze zbyt wcześnie na wykonanie testu ciążowego. Z tym powinniśmy wstrzymać się przynajmniej do dnia spodziewanej miesiączki, jest wówczas większa szansa, że wynik będzie bardziej wiarygodny.
4. tydzień ciąży
W czwartym tygodniu, zapłodniona komórka jajowa znajduje wygodne schronienie w endometrium (czyli błonie macicy), gdzie zagnieżdża się na najbliższe miesiące. Zarodek na razie ma postać przezroczystej galarety, a jego komórki grupują się w listach zarodkowych. To z tych warstw wykształcą się narządy i tkanki dziecka.
- I listek zarodkowy przekształca się w szkielet, mięśnie, tkankę łączną, układ krwionośny oraz układ moczowo-płciowy.
- II listek zarodkowy przekształca się w skórę, mózg i układ nerwowy.
- III listek zarodkowy przekształca się w wątrobę, tarczycę, układ pokarmowy i trzustkę.
W 4. tygodniu wiele kobiet zaczyna odczuwać też pierwsze objawy: zatrzymanie miesiączki, zmęczenie, rozdrażnienie, problemy z koncentracją. Pierwszym tygodniom ciąży towarzyszą często podobne objawy, jak tuż przed okresem.
5-8 tydzień ciąży. Już wiem, że spodziewam się dziecka
W okresie między 5. a 8. tygodniem ciąży większość kobiet dowiaduje się już, że nosi w sobie dziecko. W tym czasie w ich organizmie zachodzi wiele poważnych zmian.
5. tydzień
W piątym tygodniu ciąży zarodek wciąż jest mikroskopijnych rozmiarów (ma ok. 2 mm), zachodzą w nim jednak bardzo poważne zmiany. W tym czasie kształtuje się jego cewka nerwowa, z której powstaje serce, mózg i układ kręgowy.
U wielu kobiet natomiast w 5. tygodniu rozpoczynają się poranne mdłości, które wbrew swojej nazwie nie muszą występować tylko o poranku. Dodatkowo pojawiają się takie dolegliwości, jak zmęczenie, senność i częste oddawanie moczu. Jest to również czas, w którym dostępne w aptekach testy ciążowe powinny już wykazać wynik pozytywny. Jeśli tak się stanie, kobieta powinna umówić się na wizytę do ginekologa, który potwierdzi ciążę i da zalecenia na najbliższe dni.
6. tydzień
W 6. tygodniu ciąży zarodek ma już 4 mm i rozwija się w błyskawicznym tempie. Jego malutkie serduszko rozpoczyna swoją pracę, zaczynają wykształcać się jelita, wątroba oraz pranercze, z którego niebawem powstaną nerki.
Kobieta w tym okresie wciąż może cierpieć z powodu częstych nudności i odczuwać ciągłe zmęczenie.Piersi stają się bardziej wrażliwe i zaczynają się powiększać. Najważniejsze natomiast, by w tym czasie przestrzegać zaleceń lekarza i wykonywać wszystkie wskazane przez niego badania.
7. tydzień
W siódmym tygodniu u dziecka zaczynają pojawiać się rączki i nóżki z rozszerzeniami na końcach, z których rozwiną się dłonie i stopy. Choć maluch wciąż ma rozmiar ziarnka grochu (waży ok. 1 gram i ma mniej więcej 10 mm), kształtem zaczyna już przypominać małego człowieczka. Pojawiają się u niego zalążki narządów płciowych, choć jest stanowczo jeszcze zbyt wcześnie, by stwierdzić jego płeć. Na tym etapie rośnie także pępowina, łącząca łożysko matki z płodem.
W szyjce macicy natomiast pojawia się czop śluzowy, który chroni macicę oraz zarodek przed czynnikami zewnętrznymi. Kobieta nadal może w tym czasie odczuwać permanentne zmęczenie i bardzo często oddaje mocz.
8. tydzień
W ósmym tygodniu ciąży zarodek ma wielkość fasolki i jest to czas, w którym intensywnie zaczyna wykształcać się mózg dziecka. Na główce pojawiają się zalążki uszu, kształtują się oczy i powieki, a w buzi wytwarzają się zalążki mleczaków. Również w tym czasie intensywnie kształtują się rączki i nóżki oraz serce, w którym pojawiają się zastawki.
U kobiet w ósmym tygodniu ciąży obserwuje się powiększoną macicę, pojawia się większy apetyt, a niekiedy także nietypowe zachcianki żywieniowe.
9-12 tydzień ciąży. Koniec pierwszego trymestru
Końcówka pierwszego trymestru powinna przynieść przyszłej mamie nieco lepsze samopoczucie. Dziecko natomiast staje się coraz silniejsze i zaczyna reagować na bodźce zewnętrzne.
9. tydzień
W dziewiątym tygodniu ciąży u dziecka zaczynają się kształtować narządy płciowe, choć wciąż jest jeszcze zbyt wcześnie, by określić jego płeć. Twarz zaczyna nabierać konkretnych kształtów, pojawia się nos, uszy i wargi. Nadal rozwija się układ pokarmowy, pojawiają się także zalążki śledziony, wątroby i woreczka żółciowego. W tym czasie zarodek waży ok. 4 gramy i mierzy mniej więcej 30 mm.
Kobietę w 9. tygodniu mogą męczyć huśtawki nastrojów i rozdrażnienie. Powiększająca się macica może być przyczyną odczuwalnego bólu w podbrzuszu, podobny do tego, który towarzyszy menstruacji. W ramach przygotowania skóry do nadchodzących zmian, można rozpocząć stosowanie środków ujędrniających i odżywek nawilżających. Niezmiennie także, przyszła mama powinna pamiętać o regularnych wizytach lekarskich i przestrzeganiu wszystkich zaleceń specjalisty.
10. tydzień
Właściwie dopiero od 10. tygodnia, zarodek zaczyna nazywać się płodem, który traci teraz tzw. „ogonek” i kształtem wreszcie zaczyna przypominać człowieka. Jest to również czas, w którym narządy zakończyły już etap kształtowania się, przez co zanika ryzyko wad rozwojowych. Od teraz organizm dziecka będzie rósł i udoskonalał swoje funkcje. Dzięki wykształconym kubkom smakowym, od 10 tygodnia dziecko zaczyna rozróżniać smaki wód płodowych matki.
W dziesiątym tygodniu kobieta wciąż może odczuwać zmęczenie i przechodzić huśtawki nastrojów. Niebawem jednak powinna poczuć się lepiej i znacznie odczuć powrót dobrego nastroju oraz energii. W tym okresie wzrasta zapotrzebowanie organizmu przyszłej mamy na wapń. Powinna więc spożywać dużo przetworów mlecznych, fasoli oraz ryb.
11. tydzień
W jedenastym tygodniu płód waży już ok. 8 g i mierzy mniej więcej 5 cm. Na jego skórze pojawia się meszek płodowy, a na palcach zalążki paznokci. Jamę brzuszną płodu, niemal w całości wypełnia w tym czasie rosnąca wątroba, przez którą jelita dziecka zostają wypchnięte chwilowo na zewnątrz, do pępowiny.
Kobieta natomiast przybiera na wadze, a jej samopoczucie powinno się już poprawiać. Jedną z dolegliwości tego okresu jest nadwrażliwość na intensywne zapachy. Może się okazać, że ulubione perfumy na jakiś czas będą musiały zostać odłożone do szuflady.
12. tydzień
W dwunastym tygodniu ciąży nerki dziecka potrafią już wytwarzać mocz, wątroba zaczyna wydzielać żółć, trzustka insulinę, a przysadka mózgowa – hormony. Jest to również moment, w którym dziecko zaczyna mocniej reagować na bodźce zewnętrzne.
Pod koniec pierwszego trymestru kobieta powinna odczuć znaczną poprawę samopoczucia. Powraca energia, mijają nudności i wahania nastrojów.
13-16 tydzień ciąży. Powrót sił i energii
Początek drugiego trymestru ciąży, w przypadku większości kobiet przynosi powrót energii i dobrego samopoczucia. Przyszłe mamy właśnie teraz w największym stopniu powinny cieszyć się tym szczególnym okresem w swoim życiu i rozpocząć przygotowania do pojawienia się na świecie dziecka.
13. tydzień
W trzynastym tygodniu ciąży dziecko ma już ok. 8 cm i może ważyć 12 g. Wykształciły się u niego struny głosowe, krtań, przełyk i tchawica. Powieki są zrośnięte, w celu ochrony siatkówki oka. W tym okresie dziecko potrafi już ziewać, ruszać rączkami, a nawet wkładać paluszek do buzi.
Z początkiem drugiego trymestru ciąży większość wczesnych dolegliwości u kobiet już mija. Przyszła mama czuje się pełna energii, silna i gotowa, by rozpocząć przygotowania do pojawienia się na świecie dziecka. Choć samopoczucie uległo znacznej poprawie, wciąż musi ona pamiętać o regularnych wizytach lekarskich i zalecanych badaniach.
14. tydzień
W czternastym tygodniu dziecko ćwiczy swoje mięśnie i koordynację ruchową, wykonując ruchy całego ciała oraz fikołki. Zwiększa się także mimika jego twarzy. W tym czasie zaczynają rosnąć mu włosy, brwi oraz kostnieć żebra i kręgi. W mózgu wciąż namnażają się komórki nerwowe, a w buzi tworzą się zalążki zębów stałych.
W organizmie kobiety zaczynają natomiast działać estrogeny, które poprawiają kondycję włosów i paznokci. Niestety wpływają także na puchnięcie nóg, wraz ze wzrostem wagi.
15. tydzień
Dziecko w piętnastym tygodniu intensywnie rośnie, ale z powodu braku tkanki tłuszczowej nie przybiera na wadze. Potrafi już swobodnie ssać kciuk, a jego nóżki wydłużają się do proporcjonalnej długości. Ciało malucha pokryte jest meszkiem, który zniknie tuż przed porodem. W tym okresie dziecko ma ok. 11 cm i waży ok. 40 g.
Kobieta obserwuje coraz bardziej powiększający się brzuch oraz piersi. Na biuście natomiast mogą pojawiać się pod skórą niebieskie żyłki. To normalne zjawisko, świadczące o tym, że w piersiach rozpoczynają się zmiany, umożliwiające produkcję pokarmu.
16. tydzień
W szesnastym tygodniu dziecko zaczyna rozpoznawać dźwięki poprzez wibracje. Potrafi także podnosić główkę i prostować szyję. Niektóre przyszłe mamy już w tym okresie wyczuwają pierwsze, delikatne ruchy swojego dziecka.
W tym okresie kobieta powinna zadbać o swój spokój wewnętrzny i dobre samopoczucie. Zdrowa dieta, ruch i spokój są tym, czego obecnie najbardziej ona teraz potrzebuje. W okolicach 16. tygodnia lekarz może zalecić wykonanie potrójnego badania krwi, które sprawdza, czy dziecko nie znajduje się w grupie ryzyka zespołu Downa i patologii cewy moczowej.
17–20 tydzień ciąży – chłopiec czy dziewczynka?
Między 17 a 20 tygodniem ciąży, dziecko bardzo intensywnie się rozwija, a organizm matki rozpoczyna pierwsze przygotowania do porodu.
17 tydzień
Mniej więcej od 17 tygodnia dziecko zaczyna gromadzić tkankę tłuszczową. W tym czasie waży ok. 100 gram i mierzy mniej więcej 12 cm. Na palcach kształtują się linie papilarne, szpik kostny zaczyna produkować krwinki, a serce bije dwukrotnie szybciej od serca matki. W tym czasie zaczynają się także kształtować organy płciowe dziecka.
Kobiece piersi wciąż się powiększają, do działania przystępują także gruczoły mlekowe. Macica coraz bardziej się powiększa i podnosi. Przyszła mama odczuwa wzmożony apetyt, lecz nie powinna się zbytnio przejadać. W siedemnastym tygodniu lekarz powinien zlecić badanie sprawdzające poziom cukru we krwi, co pozwala na szybkie rozpoznanie i wyleczenie ewentualnej cukrzycy, która pojawia się u 1-2 proc. ciężarnych kobiet.
18 tydzień
Dziecko w tym czasie wciąż intensywnie rośnie, a jego serce dzieli się na dwie komory. W osiemnastym tygodniu możliwe są już do wykrycia potencjalne wady serca. Pracę rozpoczyna układ pokarmowy i kształtujące się gruczoły trawienne.
W osiemnastym tygodniu brzuch przyszłej mamy jest już mocno zaokrąglony, nogi mogą nieprzyjemnie puchnąć, a hormony mogą powodować wysuszanie śluzówki nosa oraz gałek ocznych.
19 tydzień
Narządy płciowe dziecka są już w pełni wykształcone, więc określenie jego płci nie powinno nastręczać zbyt dużych problemów doświadczonemu lekarzowi, z bardzo czułą aparaturą. Maluch jeszcze nie potrafi oddychać, ale jego płuca są już niemal w pełni wykształcone. W ramach ćwiczenia oddychania, maluch nabiera i wypiera wody płodowe.
Kobieta powinna już w tym okresie czuć ruchy dziecka, które należy uważnie obserwować. Wszelkie natomiast niepokojące zmiany, trzeba zgłosić natychmiast lekarzowi. Jest to również czas, w którym przyszła mama może odczuwać zmęczenie i ogólne osłabienie fizyczne.
20 tydzień
W dwudziestym tygodniu dziecko potrafi już odbierać wszelkie bodźce z zewnątrz, słyszy dźwięki, odczuwa emocje mamy i potrafi reagować na zmianę wód płodowych. W tym okresie waży ok. 260 g i mierzy ok. 16 cm.
Kobieta w 20 tygodniu może odczuwać duże zmiany, zachodzące w jej organizmie, głównie za sprawą hormonów. Relaksyna rozluźnia więzadła stawowe i powoduje poszerzanie się bioder, a macica znacznie się podnosi. Wszystkie te procesy są przygotowaniami organizmu do nadchodzącego porodu.
W tym czasie możliwe jest już zbadanie za pomocą USG rozmiaru dziecka, jego położenia oraz ewentualnych wad w budowie ciała i organów wewnętrznych. Od 20 tygodnia kobieta powinna regularnie co miesiąc zgłaszać się na wizytę do ginekologa.
21-24 tydzień ciąży. Ruchy dziecka
Pomiędzy 21. a 24. tygodniem ciąży dziecko jest już na tyle aktywne, że daje się przyszłej mamie mocno we znaki. Maluch w brzuchu jest już na tyle rozwinięty, że reaguje na wszelkie bodźce zewnętrzne.
21. tydzień
W okolicach dwudziestego pierwszego tygodnia dziecko zaczyna już funkcjonować według własnego rytmu dnia i stałych pór snu oraz aktywności. Serce malucha zaczyna bić coraz mocniej, kształtuje się także jego układ odpornościowy. W tym czasie dziecko mierzy ok. 18 cm i waży ok. 300 g.
Kobieta obserwuje coraz większy wzrost wagi i coraz bardziej zaokrąglający się brzuch. W tym czasie może także odczuwać nieprzyjemne dolegliwości związane ze zgagą, która jest naturalnym objawem w ciąży.
22. tydzień
Dziecko coraz intensywniej reaguje na bodźce z zewnątrz. Potrafi już wyczuwać zmiany temperatury, odczuwa ruchy matki i słyszy dźwięki. Układ odpornościowy malucha jest już silniejszy i chroni jego organizm przed infekcjami. Na twarzy dziecka wykształciły się już brwi, rzęsy oraz małżowiny uszne.
W okolicach dwudziestego drugiego tygodnia powiększająca się macica zaczyna coraz bardziej uciskać pęcherz matki. W tym okresie zdarzają się uderzenia gorąca. Hormony kobiety coraz intensywniej przygotowują organizm do porodu, poluzowują stawy, by kości łonowe były gotowe na ten moment wyjścia dziecka na świat.
23. tydzień
W tym czasie dziecko zaczyna już przypominać noworodka. Rozpoczyna się intensywny rozwój skóry, która zaczyna wytwarzanie pigmentu. Przybywa także sporo tkanki tłuszczowej. Dziecko ma już dobrze rozwinięte kostki słuchowe i całkiem wyraźnie słyszy głos matki.
W tym czasie kobieta coraz intensywniej odczuwa ruchy dziecka w brzuchu. Może także mieć problemy ze snem. Jeśli okażą się one bardzo uciążliwe, najlepiej skontaktować się z lekarzem, który pomoże się z tym uporać.
24. tydzień
W okresie dwudziestego czwartego tygodnia, dziecko jest już bardzo aktywne. Ćwiczy swoje rączki i nóżki. Pomimo zamkniętych powiek reaguje także na zamiany natężenia światła. Coraz wyraźniejsze stają się też dla niego dźwięki z zewnątrz. W tym czasie płuca malucha przygotowują się do oddychania.
Kobieta obserwuje coraz bardziej widoczne zmiany na swoim ciele, które zapewne nie wprowadzają jej w dobry nastrój, np. rozstępy na skórze czy uwypuklony pępek. W tym czasie może także odczuwać skurcze Brakstona-Hicksa, świadczące o tym, że macica przygotowuje się do porodu. W tym okresie lekarz natomiast powinien zlecić wykonanie badania glukozy we krwi, które pozwoli sprawdzić, czy kobieta nie cierpi na cukrzycę.
25-28 tydzień ciąży. Początek trzeciego trymestru
Z początkiem trzeciego trymestru wiele kobiet czuje się bardzo ociężale. Pojawiają się dolegliwości związane z coraz bardziej powiększającym się brzuchem oraz piersiami. Jest to także czas, w którym dziecko wykazuje wzmożoną aktywność.
25. tydzień
W dwudziestym piątym miesiącu ciąży dziecko ma już wykształcone wszystkie narządy. Teraz intensywnie rośnie i nabiera sił. Kora mózgowa malucha rozwija się w kolejne warstwy. W tym czasie dziecko mierzy około 23 cm, a jego waga oscyluje w okolicach 700 g.
Wcześniaki urodzone w szóstym miesiącu przy zapewnieniu specjalistycznej opieki i aparatury są w stanie już przeżyć poza organizmem matki.
W ciele kobiety zachodzą kolejne zmiany. Powiększająca się macica uciska przeponę, co sprawia, że przyszła mama szybciej się męczy. Rosnący brzuch może zaś powodować bóle kręgosłupa. W tym czasie wiele kobiet cierpi z powodu hemoroidów, powstałych na skutek ciągłych zaparć. W celu uporania się z tym problemem, należy skontaktować się z lekarzem, który przepisze odpowiednie i bezpieczne środki.
26. tydzień
W tym okresie dziecko przybiera mocno na wadze, ponieważ wciąż gromadzi tkankę tłuszczową. Płuca coraz intensywniej przygotowują się do oddychania. Maluch zaczyna otwierać oczka.
W okolicach dwudziestego szóstego tygodnia, macica kobiety jest już bardzo wysoko (jej dno znajduje się ok. 6 cm nad pępkiem). Z piersi może zacząć wydobywać się pierwszy pokarm. W tym czasie waga przyszłej mamy powinna wzrosnąć od początku ciąży o ok. 7 do 10 kg.
27. tydzień
Na główce dziecka pojawiają się pierwsze włoski. Jego waga zwiększa się z dnia na dzień. W dwudziestym siódmym tygodniu powinno ważyć ok. kilograma. Maluch otwiera oczka, kształtuje się jego tęczówka, coraz intensywniej reaguje na zmiany natężenia światła.
W tym czasie kobiecie może już doskwierać częste zmęczenie. Piersi i brzuch stają się coraz pełniejsze. Wiele kobiet odczuwa duży dyskomfort z powodu nietrzymania moczu. Jest to naturalny objaw w zaawansowanej ciąży, którym nie należy się przejmować.
28. tydzień
W tym okresie mózg dziecka zwiększa swoją objętość, a w płucach pojawiają się naczynia krwionośne. Maluch wsłuchuje się w odgłosy z zewnątrz i nagłe, głośne dźwięki potrafią go obudzić, a łagodne i rytmiczne, ukołysać do snu.
Macica kobiety znajduje się coraz wyżej i może uciskać inne narządy lub żebra. Duża ilość estrogenów w organizmie może wywołać rumień dłoni.
W tym okresie, kobietom z grupą krwi Rh- podaje się zastrzyk, który w razie wystąpienia u dziecka krwi z grupą Rh+, zapobiegnie powstaniu konfliktu serologicznego.
30-40 tydzień (trzeci trymestr)
Ostatni trymestr ciąży opiewa przede wszystkim w przygotowania do porodu. Dziecko w dalszym ciągu rośnie, a jego narządy wewnętrzne dojrzewają po to, by po urodzeniu rozpocząć swoje działanie. Kobieta w tym okresie znów może narzekać na złe samopoczucie generowane przede wszystkim przez strach przed zbliżającym się porodem i dające się we znaki niedogodności związane ze zmianą rozmiarów jej ciała oraz wahania stężeń hormonów, przystosowujących organizm do rychłego momentu rozwiązania.
Kalendarz ciąży a realny termin porodu
W wyniku prowadzonych obliczeń dotyczących terminu porodu, bardzo często mamy do czynienia z przesunięciami czasowymi. Mogą one dotyczyć przyspieszenia całej akcji lub jej opóźniania się. Wszystko ma związek z niedoskonałością naszych metod przewidywania narodzin dziecka oraz z biologią przebiegu ciąży.
Ciąża liczona od ostatniej miesiączki
Obecna zasada wyliczania daty porodu opiera się o tak zwaną „regułę Naegelego”. Zakłada ona uwzględnianie w trakcie obliczeń daty pierwszego dnia ostatniej miesiączki. Jako że nie wszystkie kobiety mają regularne 28-dniowe cykle, reguła ta jest nieadekwatna do faktycznego wieku ciąży. Przesunięcia czasowe wynoszą zazwyczaj kilka dni do przodu lub do tyłu (w zależności od tego, czy kobieta miała krótsze czy dłuższe cykle).
W fizjologicznym cyklu miesiączkowym do owulacji dochodzi 14 dni przed początkiem kolejnej menstruacji. W ciąży nie dochodzi do kolejnej miesiączki, gdyż rozpoczyna się wtedy już rozwój zarodka, przez co nie ma możliwości ustalenia dokładnego momentu jajeczkowania, a co za tym idzie zapłodnienia, które jest momentem inicjacji życia zarodka.
Dodatkowo we właściwym określeniu momentu zapoczątkowania ciąży „przeszkadza” naturalna zmienność, pojawiająca się w ciągu trwania całego cyklu menstruacyjnego. Bardzo często do owulacji dochodzi kilka dni przed lub po planowanej dacie, co nie jest związane z patologiami w obrębie narządu rodnego, ale znacznieutrudnia precyzyjne wyznaczenie terminu porodu.
Kiedy dochodzi do zapłodnienia?
Dzień owulacji nie jest tożsamy z dniem zapłodnienia. Uwolniona z jajnika komórka jajowa żyje przez 24 godziny, co oznacza, że do połączenia gamety żeńskiej z męską może dojść o 1 dzień później niż założono. Plemniki mogą przeżyć w drogach rodnych kobiety nawet 7 dni od momentu ejakulacji, a zatem stosunek inicjujący zapłodnienie może mieć miejsce do tygodnia przed spodziewaną owulacją.
Biologia ciąży
Fizjologiczna ciąża trwa 40 tygodni. Nie oznacza to jednak, że wcześniejsze zakończenie ciąży może zaszkodzić dziecku i jego matce. Przyjmuje się, że poród, który rozpoczyna się pomiędzy 38 a 42 tygodniem jest prawidłowym czasem, kiedy dziecko jest już zdolne do samodzielnego funkcjonowania poza organizmem matki i nie uważa się go przykładowo wówczas za wcześniaka.
