Dieta bezglutenowa

Dieta bezglutenowa i jej stosowanie wymagają dużego samozaparcia i dyscypliny. Wiąże się ona z rezygnacją z produktów, które zawierają gluten, ale również trzeba wyeliminować te, które mogą go zawierać. W niektórych produktach gluten jest ukryty, dlatego lista niedozwolonych artykułów spożywczych jest długa. Czym właściwie jest dieta bezglutenowa i czy dla każdego będzie ona zdrowa?

Czym jest dieta bezglutenowa?

Dieta bezglutenowa polega na spożywaniu produktów i potraw, które nie zawierają glutenu. Gluten to białko, które występuje głównie w ziarnach zbóż tkj. pszenica, jęczmień i żyto oraz owies, który może być zanieczyszczony glutenem. Dietę bezglutenową najczęściej muszą stosować osoby, które nie tolerują glutenu. Dotyczy to kilku procent populacji. Dieta bezglutenowa staje się coraz bardziej popularna jednak nie powinna być stosowana przez każdego, bo może zaszkodzić. Coraz częściej w sklepach można również znaleźć produkty bezglutenowe tkj. pieczywo, ciastka czy słodycze. Dzięki temu jej stosowanie staje się odrobinę mniej uciążliwe. Zasady stosowania diety bezglutenowej są  zbliżone do zasad dotyczących innych diet tzn. należy spożywać 4-5 posiłków dziennie, najlepiej w odstępach 3- godzinnych. Śniadanie powinno się zjeść najpóźniej godzinę od pobudki, a kolację na 2-3 godziny przed pójściem spać. Wszystkie posiłki powinny się składać ze świeżych i wysokiej jakości produktów.

Kiedy należy stosować dietę bezglutenową?

Dietę bezglutenową należy stosować w kilku przypadkach. Moda na nią pojawiła się już kilka lat temu, jednak jeżeli nie występują poniżej wymienione wskazania jej stosowanie może narobić wielu szkód dla organizmu.

Wskazaniem do stosowania diety bezglutenowej są:

Celiakia  – jest to choroba o charakterze autoimmunologicznym i o podłożu genetycznym. W przypadku, gdy chory będzie spożywał produkty zawierające gluten może to doprowadzić do poważnych problemów ze zdrowiem tkj. bóle brzucha, depresja, chroniczne zmęczenie, afty i zapalenie jamy ustnej, atopowe zmiany skórne, zmiana usposobienia i zaburzenia emocjonalne, niski wzrost, osteoporoza, zanik miesiączki, spadek masy ciała, suchość skóry, zaparcia, luźne stolce, wzdęcia, wymioty, brak apetytu. W tym przypadku jedynym sposobem na radzenie sobie z chorobą jest całkowita rezygnacja z glutenu, czyli wyeliminowanie z diety tych produktów, które zawierają gluten oraz tych, które mogą go zawierać. Konsekwencja w tym przypadku ma bardzo duże znaczenie dla zdrowia. Celiakia dotyka ok. 1 % populacji, pojawia się zarówno u dzieci, jak i w dorosłym wieku. Nadal większość przypadków zachorowań na celiakię nie zostaje wykryta.

Choroba Duhringa – jest to odmiana celiakii, która atakuje skórę człowieka. Objawami tej odmiany choroby są zmiany skórne tkj. rumień, pęcherzyki czy grudki, które bardzo mocno swędzą. W tym przypadku chory oprócz wyeliminowania z diety glutenu musi również ograniczyć spożywanie jodu.

Alergia na gluten lub pszenicę – alergia na gluten (lub inne białka, które zawarte są w pszenicy) może objawiać się np. katarem, biegunką, pokrzywką czy atopowym zapaleniem skóry (najczęściej u dzieci). Gluten, podobnie jak mleko, jest silnym alergenem.

Nadwrażliwość na gluten – jest to niezwiązana z celiakią nietolerancja glutenu. Objawami tej nadwrażliwości najczęściej są bóle brzucha lub głowy, chroniczne zmęczenie, biegunka, wzdęcia, zaparcia, anemia, wysypka czy uczucie splątania. Choroba ta dotyka ok. 6 % populacji, a podstawą do jej zdiagnozowania jest wykluczenie celiakii i alergii na gluten. W tym przypadku należy wyeliminować gluten z diety na kilka miesięcy, a następnie powoli go do niej wprowadzać i obserwować organizm. Jeżeli objawy ponownie się pojawią konieczna będzie ponowna rezygnacja ze spożywania glutenu.

Choroby o charakterze autoimmunologicznym tkj. reumatoidalne zapalenie stawów czy choroba Hashimoto – najczęściej wraz z tego typu chorobami występuje zespół jelita drażliwego. Rezygnacja z glutenu w diecie w większości przypadków poprawia stan zdrowia u osoby chorej. Tak samo jest w przypadku chorób  o podłożu neuropsychicznym tkj. schizofrenia czy autyzm.

Czy zawsze można stosować dietę bezglutenową?

Dieta bezglutenowa, jeżeli będzie nieprawidłowo skomponowana, może wiązać się z niedoborami witamin, minerałów i składników odżywczych, a w efekcie doprowadzić do wygłodzenia. Wskazaniem do jej stosowania, oprócz wyżej wymienionych chorób, jest również poprawa stanu osoby, która zrezygnowała ze spożycia glutenu czyli lepsze samopoczucie czy brak problemów ze strony układu pokarmowego, które wcześniej występowały. W każdym przypadku powinno się jednak stosować taką dietę pod okiem specjalisty, który zadba o to, aby organizm otrzymywał wszystko to, czego potrzebuje. Dieta powinna być urozmaicona i bogata w ziarna tkj. proso, bryka, amarantu czy quinoa. Wizyty u lekarza powinny również być powiązane z przeprowadzaniem badań, których wyniki pozwolą na ustalenie czy dieta przynosi korzyści czy też jest szkodliwa dla danej osoby. Według naukowców rezygnacja z produktów zawierających gluten może się przyczynić do wzrostu ryzyka pojawienia się chorób układu krążenia. Związane jest to z wyeliminowaniem produktów pełnoziarnistych, które korzystnie wpływają na pracę serca. Zbyt małe ilości błonnika pokarmowego, zawartego właśnie w pełnych ziarnach, mogą tę pracę zaburzyć.

Jak przejść na dietę bezglutenową?

Stosowanie diety bezglutenowej powinno się ściśle wiązać z opieką prowadzoną przez lekarza. Zmiana jadłospisu na własną rękę na taki, który nie zawiera glutenu, może przynieść więcej szkody niż pożytku. Pierwszym krokiem do wprowadzenia diety bezglutenowej w życie powinna być prawidłowa diagnoza czyli sprawdzenie czy faktycznie gluten jest szkodliwy dla naszego organizmu i jakie są objawy związane z jego spożywaniem. Przed przejściem na taką dietę będzie więc konieczna wizyta u gastroenterologa (skierowanie do tego specjalisty wystawia lekarz rodzinny). Następnie powinno się wykonać badania krwi tkj.

• Przeciwciała przeciwgliadynowe anty-AGA w klasie IgG i IgA,
• Przeciwciała przeciw transglutaminazie tkankowej anty-tTG w klasie IgG i IgA,
• Przeciwciała przeciw endomysium anty-EmA w klasie IgG i IgA,
• Przeciwciała przeciw deamidowanym peptydom gliadyny anty-DGP w klasie IgG i IgA,
• Przeciwciała IgG,
• Całkowite przeciwciała IgA.

Niekiedy lekarz może zalecić wykonanie biopsji jelita cienkiego, jeżeli pojawią się do tego wskazania. Wszystkie te badania mają na celu wykluczyć celiakię i jeżeli tak się stanie kolejnym etapem jest wykluczenie alergii na gluten. Jeżeli nie stwierdzono celiakii ani alergii na gluten najczęściej pod okiem lekarza stosuje się dietę bezglutenową przez jakiś okres czasu i obserwuje się reakcje organizmu – jeżeli powrót do glutenu wywoła objawy może to świadczyć o nadwrażliwości na gluten.

Co można jeść na diecie bezglutenowej?

Produkty, których spożywanie na diecie bezglutenowej jest dozwolone to: mąka, kasza i skrobia kukurydziana, mąka, skrobia i płatki ryżowe, ryż naturalny, kleik ryżowy, mączka ziemniaczana, kasza jaglana z prosa, mąka jaglana, kasza i mąka gryczana, bezglutenowy makaron, sargo, tapioka, przetworzona soja, soczewica i fasola, cieciorka, groch, słaba herbata, herbatki ziołowe, kompot, mięso z indyka i królika, mięsna pieczeń, świeże nieprzetworzone mięso, ryby i jaja, świeże mleko, mleko w kartonie, zagęszczone mleko, mleko w proszku, maślanka, kefir, naturalny jogurt, nieprzetworzony ser żółty i biały, oliwa z oliwek, olej z siemienia lnianego, warzywa, owoce, soki warzywne i owocowe, sok z cytryny, przeciery, surówki, sól, wanilia, cynamon, pietruszka, koperek, majeranek, szczypiorek.

Czego unikać, gdy stosuje się dietę bezglutenową?

Na diecie bezglutenowej należy wyeliminować produkty tkj.: mąka pszenna, mąka żytnia, kasza manna, kasza jęczmienna, płatki owsiane, otręby, chleby, makarony i wypieki zawierające gluten, pizza, batony, wafle, ciastka, kakao owsiane, kawa zbożowa, gazowane napoje, alkohol, warzywa smażone i panierowane, warzywa podawane z bułką tartą, konserwy zarówno mięsne jak i rybne, wędliny, pasztetowa, gotowe mieszkanki przypraw.