Zabieg Credégo to zabieg, wprowadzony przez niemieckiego profesora – Carla Smiegmunda Franza Credégo – w 1880 roku, skąd też pochodzi jego nazwa. Zabieg polega na podaniu do oczu dziecka, zaraz po urodzeniu, kropli 1 lub 2 % roztworu azotanu srebra. Celem zabiegu jest zapobieganie pojawieniu się rzeżączkowego zapalenia spojówek u dziecka.
Na czym polega zabieg Credégo?
Zabieg Credégo stosowany jest w profilaktyce rzeżączkowego zapalania spojówek u dzieci zaraz po urodzeniu. W tym celu wykorzystuje się roztwór azotanu srebra (1-2 procentowy), który zakrapiany jest do oczu noworodka. Dziecko może się zarazić tym rodzajem zapalenia spojówek od matki w trakcie porodu naturalnego oraz cesarskiego cięcia (w tym przypadku ryzyko zachorowania jest jednak dużo mniejsze). W tym czasie – w przypadku porodu naturalnego – dziecko musi przedostać się przez kanał rodny mamy, gdzie pojawia się bezpośrednie zagrożenie ze strony zarazków i bakterii, które tam występują. Przy cięciu cesarskim ryzyko, choć mniejsze, również występuje. Związane jest z przedwczesnym odejściem wód płodowych. Rzeżączkowe zapalenie spojówek wywołują bakterie dwoinków rzeżączki. Objawia się ono obrzękiem spojówki oraz powiek, a także ropnym i ostrym stanem zapalnym. U noworodków jest ono szczególnie niebezpieczne – może doprowadzić do ciężkiego uszkodzenia wzroku, a nawet do trwałej ślepoty.
Zabieg Credégo został wprowadzony w Polsce w 1933 roku do opieki okołoporodowej. Od tamtej pory jest on wykonywany w większości porodówek.
Objawy rzeżączkowego zapalenia spojówek
Rzeżączkowe zapalenie spojówek jest groźną dolegliwością, która w efekcie może doprowadzić do posocznicy, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowo, zapalenia stawów, a nawet utraty wzroku. Zanim wprowadzono zabieg Credégo trwała ślepota występowała u 1 na 100 noworodków, po jego wprowadzeniu problem ten dotyczy 1 dziecka rocznie. Objawy choroby najczęściej pojawiają się pomiędzy 2. a 4. dniem życia, do najważniejszych z nich należą:
- duży obrzęk spojówek oraz powiek, a tym samym zamknięte oczy, których nie można otworzyć,
- ropna wydzielina w kolorze zielonkawym, niekiedy z domieszką krwi,
- owrzodzenie pojawiające się w rogówce oka,
- mocno przekrwione spojówki,
- szybko postępujące zmiany.
Leczenie rzeżączkowego zapalenia spojówek
Rzeżączkowe zapalenie spojówek zazwyczaj leczy się podając odpowiednie antybiotyki drogą dożylną, dospojówkową lub domięśniową. Czas podawania antybiotyków nie powinien przekroczyć 7 dni. Oczy, które zaatakowała infekcja, należy przemywać roztworem z solą fizjologiczną w celu pozbycia się ropnej wydzieliny. Miejscowo stosuje się również maść erytromycynową. Choroba ta jest zakaźna, wiec należy również poddać leczeniu osoby, które mogą być również zakażone. Celem leczenia jest pozbycie się z organizmu bakterii, odpowiedzialnej za wystąpienie choroby. W zaawansowanych przypadkach choroby, gdy dojdzie do upośledzenia widzenia, konieczne może być wykonanie zabiegu chirurgicznego, który ma na celu pozbycie się bliznowatych zmian.
Czy zabieg Credégo jest bezpieczny?
Prawidłowo wykonany zabieg Credégo nie stwarza zagrożenia dla zdrowia dziecka. Jednak w przypadku, gdy oczy dziecka zostaną zakropione roztworem azotanu srebra o nieprawidłowym stężeniu (np. z powodu źle zamkniętego opakowania roztworu), zwiększa to ryzyko wystąpienia tzw. chemicznego zapalenia spojówek. Ryzyko wystąpienia tej choroby jest również większe, ponieważ spojówka niemowlęcia jest bardzo delikatna i wrażliwa. Objawem chemicznego zapalenia spojówek jest lekkie przekrwienie spojówek oraz pojawiająca się wydzielina surowicza. Na szczęście zazwyczaj nie jest to groźne schorzenie, nie wymaga leczenia i najczęściej objawy znikają samoistnie po ok. dobie.
W Polsce zabieg Credégo jest wykonywany rutynowo w większości placówek, które posiadają porodówki. W Europie jednak wiele państw (m.in. Niemcy, Belgia, Szwecja, Dania, Wielka Brytania) zrezygnowała z tego zabiegu. Nie dlatego, że zabieg ten stwarza niebezpieczeństwo, ale dla wielu przeciwników nie ma podstaw do jego wykonywania. Przede wszystkim każda kobieta w ciąży ma wykonywane badania krwi na obecność chorób wenerycznych, w tym także omawianej rzeżączki. W przypadku, gdy wyniki badań nie potwierdzą występowania choroby u matki nie ma ryzyka zakażenia podczas porodu. Druga kwestia to ryzyko wystąpienia chemicznego zapalenia oczu, które pojawia się rzadko i najczęściej nie jest groźne i znika samoistnie po ok. 24 godzinach. Trzecim argumentem, który stosują przeciwnicy zabiegu jest brak możliwości ochrony noworodka przed innymi chorobami, które dają podobne objawy jak rzeżączkowe zapalenie spojówek.
Zamiennie z zabiegiem Credégo w niektórych placówkach stosuje się maści lub krople zawierające antybiotyk, które chronią oczy noworodka nie tylko przed rzeżączkowym zapaleniem spojówek, ale również przed chlamydią. Ta metoda również ma swoje wady, gdyż podawanie antybiotyków dziecku zaraz po urodzeniu jest ryzykowne i niekiedy zbędne.
Inne znaczenie zabiegu Credégo – po cięciu cesarskim
Metoda Credégo nie jest zarezerwowana tylko dla profilaktyki rzeżączkowego zapalenia spojówek u noworodków, ale również stosuje się ją po wykonaniu cesarskiego cięcia, by wycisnąć łożysko oddzielone z jamy macicy. W tym przypadku polega ona na chirurgicznym nacięciu brzucha i macicy matki, w celu wydostania dziecka z łona matki. Ważne jest, aby na 6 godzin przed zabiegiem nie przyjmować żadnych pokarmów ani napojów. Równolegle z przeprowadzeniem zabiegu kobieta otrzymuje antybiotyk, mający na celu ochronę matki przed infekcjami związanymi z zabiegiem chirurgicznym. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu podpajęczynówkowym lub zewnątrzoponowym i najczęściej trwa około kilkunastu minut. Jest on bezbolesny i nie powinien przynosić dyskomfortu, może się jednak zdarzyć, że kobieta poczuje lekkie drętwienie w dolnej części ciała.
