Neurolog

Neurologia to dziedzina medycyny, która poświęcona jest schorzeniom układu nerwowego: obwodowego oraz ośrodkowego. Neurologia ściśle powiązana jest z psychiatrią, która w odróżnieniu od neurologii zajmuje się przyczynami biochemicznymi zaburzającymi funkcjonowanie mózgu. Czym dokładnie zajmuje się neurolog? Jak przygotować się do wizyty u tego specjalisty i z jakimi objawami się do niego należy zgłosić?

Czym zajmuje się neurolog?

Neurolog musi posiadać obszerną wiedzę z różnych dziedzin medycyny tkj. psychiatria, onkologia, ortopedia czy okulistyka. Głównym przedmiotem jego badań są wszystkie te schorzenia, które dotykają układu nerwowego człowieka. Neurolog nie tylko diagnozuje objawy wskazujące na chorobę neurologiczną, ale również układa plan leczenia. Oprócz chorób o podłożu neurologicznym, neurolog zajmuje się również leczeniem chorób dotykających rdzeń kręgowy, mózg oraz nerwy obwodowe.

Do najczęstszych chorób układu nerwowego, którymi zajmuje się neurolog, należą:

• zakażenia układu nerwowego, a w tym zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu,
• choroby naczyniowe tkj. zawał mózgu czy krwotok śródmózgowy,
• zaburzenia związane z płynem mózgowo-rdzeniowym tkj. wodogłowie,
• guzy mózgu,
• urazy układu nerwowego,
• zaburzenia rozwojowe oraz urazy okołoporodowe, a w tym mózgowe porażenie dziecięce,
• choroby genetyczne,
• choroby mitochondrialne,
• zaburzenia nerwowo-skórne,
• zaburzenia ruchowe,
• choroby rdzenia kręgowego,
• choroby złącza nerwowo-mięśniowego,
• neuropatie obwodowe,
• choroby demielinizacyjne tkj. stwardnienie rozsiane,
• choroby autonomicznego układu nerwowego,
• zespoły otępienne,
• ataksje dziedziczne,
• miopatie,
• zaburzenia napadowe, a w tym zaburzenia snu, padaczka, migrena,
• udary mózgu,
• polineuropatie,
• uszkodzenia pojedynczych nerwów obwodowych,
• choroby korzeni nerwowych,
• choroby mięśni.

Powyższa lista chorób ukazuje jak szeroką i wszechstronną wiedzę musi posiadać neurolog, aby móc właściwie zdiagnozować pacjenta.

Jak przygotować się do wizyty u neurologa?

Wizyta u neurologa przypomina przebieg wizyt u wielu innych specjalistów, ale wymaga ona odpowiedniego przygotowania. Przede wszystkim pacjent powinien prowadzić dziennik, w którym będzie odnotowywał wszelkie niepokojące objawy związane z jego dolegliwością. Im więcej szczegółów w tym dzienniku zapiszemy tym lepiej, bo mogą to być cenne wskazówki dla lekarza, które pozwolą mu na trafną diagnozę oraz dobranie odpowiedniego sposobu leczenia.

W takim dzienniku warto zawrzeć informacje dotyczące:

• diety oraz niepokojących reakcji organizmu na konkretne pokarmy/składniki,
• czasu trwania snu każdego dnia,
• podejmowanego wysiłku fizycznego,
• zmian pogody, skoków ciśnienia atmosferycznego oraz reakcji organizmu na te zmiany,
• występującej miesiączki w przypadku kobiet,
• nadwrażliwość organizmu na bodźce tkj. dźwięk, zapach, światło,
• czasu trwania oraz rodzaju bólu, który się pojawia, stopień nasilenia, lokalizacja bólu,
• inne choroby, z którymi się borykamy,
• poziom przeżywanego stresu,
• przyjmowane leki – dawkowanie, nazwy leków tych na receptę, bez recepty oraz leków ziołowych.

Na wizytę należy również zabrać całą dokumentację medyczną jaką posiadamy oraz wyniki badań tkj. morfologia, OB, cholesterol.

Taki dziennik warto jest zacząć prowadzić od razu, jeszcze przed wizytą u neurologa. Im więcej zapisów się w nim znajdzie tym większa szansa na dostrzeżenie powtarzających się zależności, które mogą mieć bezpośredni związek z naszą dolegliwością.

Przed wizytą u neurologa warto również spisać sobie na kartce wszystkie pytania, które chcemy zadać lekarzowi. W tym wypadku należy pamiętać, że nie ma głupich pytań, a wszystko co tylko pozwoli nam się trochę uspokoić służy naszemu zdrowiu.

Jak wygląda wizyta u neurologa?

Jeśli już jesteśmy odpowiednio przygotowani do wizyty u neurologa nie pozostaje nic innego jak tylko z niej skorzystać. Wizyta również u tego specjalisty rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu zebranego od pacjenta. Odpowiedzi udzielane lekarzowi muszą być szczere, bo ma to bardzo ważne znaczenie dla samej diagnozy i ew. leczenia. Po przeprowadzonym wywiadzie zazwyczaj neurolog przeprowadza badanie neurologiczne, które pozwala na wykrycie zmian w układzie nerwowym. Badanie to może potrwać dłuższy okres czasu, ponieważ lekarz musi dokładnie zbadać różne części ciała.

Badanie to obejmuje:

• ogólne oględziny ciała, a w tym określenie typu budowy ciała, stanu mięśni oraz kości, postawy pacjenta, ułożenia ciała,
• badanie głowy (jej ustawienia, ruchomości, kształtu, wymiarów czaszki) oraz szyi wraz z nerwami czaszkowymi,
• badanie kończyn górnych (ich ułożenie, siłę, zborność, ruchomość, czucie oraz odruchy)
• badanie kończyn dolnych (ich ułożenie, zborność, siłę, ruchomość, czucie oraz odruchy),
• badanie tułowia (ruchomość kręgosłupa, odruchy brzuszne),
• badanie tzw. czucia powierzchniowego,
• badanie chodu,
• badanie mowy,
• badanie objawów oponowych,
• badanie dna oka.

Poza tym badaniem przeprowadzane jest również ogólne badanie lekarskie, które pozwala lekarzowi na ocenę stanu zdrowia pacjenta. Lekarz, albo przed badaniem albo po jego wykonaniu, zapozna się również z naszą dokumentacją medyczną, wynikami badań oraz historią chorób. Na koniec zostaną zlecone badania oraz umówiony termin kolejnej wizyty. Jest to również czas dla pacjenta, który może zadać nurtujące go pytania.

Kiedy należy zgłosić się do neurologa?

Istnieje wiele objawów, które mogą sugerować różne schorzenia układu nerwowego, ale do grupy tych, które powinny nas skłonić do wizyty u neurologa przede wszystkim należą:

• bóle różnego rodzaju i o różnym nasileniu dotyczące głowy, rąk, twarzy, rwy kulszowej,
• wszystkie niedowłady, również kończyn,
• zaburzenia w czuciu tkj. drętwienia, mrowienia, uczucie igiełek, osłabione czucie,
• mimowolne ruchy twarzy, tułowia lub kończyn,
• zaburzenia równowagi i zawroty głowy,
• zaburzenia narządów zmysłów: węchu, problemy ze wzrokiem, zaburzenia słuchu,
• zaburzenia mowy,
• zaburzenia połykania,
• problemy z pamięcią,
• obniżenie sprawności intelektualnej,
• zaburzenia snu.

Szczególnie niepokojące powinno być, gdy objawy utrzymują się zbyt długo. Może to świadczyć o poważnych chorobach układu nerwowego, które bez leczenia będą postępować. Nie należy lekceważyć żadnych objawów i bacznie obserwować swoje ciało, a jeśli zajdzie taka potrzeba szybko umówić się na wizytę do neurologa.

Choroby neurologiczne

Pojęcie choroby neurologiczne dotyczy wszystkich schorzeń oraz patologii układu nerwowego. Warto wiedzieć, że pomimo tego, że dotyczą one układu nerwowego, mogą mieć różne przyczyny, objawy i inny przebieg. Oprócz tego mają również różny wpływ na organizm każdej osoby.

Spośród chorób neurologicznych wyróżnia się 2 grupy:

• choroby pierwotne czyli takie, których przyczyną powstawania są wszelkie patologie dotykające centralnego układu nerwowego, nie powstają one w wyniku powikłań po innych chorobach i są to m.in. migrena, udar mózgu, epilepsje, choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane.
• choroby wtórne czyli takie, które są powikłaniem po innych chorobach lub też powstają na skutek rozwoju tych chorób, dotykają one innych narządów oraz układów i są to m.in. miażdżyca, niewydolność nerek, cukrzyca, zaburzenia funkcjonowania gospodarki hormonalnej, enecefalopatia wątrobowa.

Badania neurologiczne

Wszystkie badania neurologiczne służą postawieniu odpowiedniej diagnozy oraz zaplanowaniu właściwego leczenia. Do najczęściej stosowanych badań neurologicznych zalicza się:

badania główne tkj.:

• Przedmiotowe badanie neurologiczne

Badanie to obejmuje pierwszy kontakt lekarza z pacjentem, wywiad chorobowy oraz badanie przedmiotowe. Badanie przedmiotowe ma na celu sprawdzenie u pacjenta kwestii związanych z:

• funkcjonowaniem nerwów czaszkowych,
• układem ruchu,
• napięciem mięśniowym oraz siły mięśni,
• odruchami,
• czuciem powierzchniowym oraz czuciem głębokim,
• zbornością ruchów,
• chodem pacjenta,
• objawami korzeniowymi oraz oponowymi,
• czynnościami autonomicznego układu nerwowego.

• Badania laboratoryjne

Podstawowymi badaniami laboratoryjnymi, które wykonywane są przy podejrzeniu zaburzeń układu nerwowego, są:

• OB czyli odczyn Biernackiego,
• morfologia,
• rozmaz krwi obwodowej,
• ogólne badanie moczu,
• badanie płynu mózgowo-rdzeniowego (oznaczenie stężenia immunoglobulin klasy G, identyfikacja drobnoustrojów, właściwości fizykochemiczne płynu).

• Badania elektrofizjologiczne

Ta grupa badań to badania czynnościowe, które informują o tym, jak funkcjonuje układ nerwowy pacjenta na podstawie przepływu prądu przez błony komórkowe miocytów oraz neuronów. Te właśnie te wartości pola elektromagnetycznego są poddawane analizie.

Do badań elektrofizjologicznych zalicza się:

• elektromiografię (EMG), która pozwala na stwierdzenie zaburzeń pochodzenia mięśniowego oraz zaburzeń mięśniowych pochodzących z układu nerwowego, które spowodowane są odnerwieniem mięśnia,
• elektroneurografię (ENG), które pozwala na ocenę przewodzenie w nerwach obwodowych,
• elektroencefalografię (EEG), które jest zapisem czynności bioelektrycznej mózgu, polegające na analizie potencjału elektrycznego struktury nerwowej na skutek działania bodźca.

• Badania ultrasonograficzne (USG)

To popularna grupa badań, które są stosowane w wielu dziedzinach medycyny. W przypadku USG związanego z podłożem neurologicznym badanie sprawdza ukrwienie mózgu, tętnic (szyjnych, kręgowych, śródczaszkowych), umożliwia ocenę ryzyka wystąpienia udaru niedokrwiennego mózgu u pacjenta, a także pozwala na monitorowanie efektów podjętego leczenia.

• Badania neuroobrazowe

Badania te polegają na wykorzystaniu technik neuroobrazowych czyli:

• tomografii komputerowej (TK), która polega na uzyskaniu obrazu w wyniku obliczenia stopnia pochłaniania promieni X przez strukturę, która poddana jest badaniu. Do badania używa się tzw. środka cieniującego (kontrastu), który umożliwia ocenę tkanki mózgowia, a także pozwala na uzyskanie obrazu angiograficznego naczyń krążenia mózgowego. Technika ta wykorzystywana jest do diagnostyki zmian pourazowych, krwotoków śródmózgowych oraz podpajęczynówkowatych.
• rezonansu magnetycznego (MR), które wykorzystuje pole magnetyczne. W tym badaniu nie używa się promieniowania rentgenowskiego, więc technika ta jest bezpieczniejsza dla pacjenta. Badanie MR umożliwia odwzorowanie tkanki mózgowia – wraz z podziałem na istotę szarą oraz białą, z uwidocznieniem struktury głębokiej, a w tym komór i odcinków nerwowych znajdujących się wewnątrz czaszki – lub też rdzenia kręgowego w różnym ułożeniu – na wielu płaszczyznach. Badanie to wykorzystuje się do oceny stopnia mielinizacji włókien nerwowych, a tym samym do diagnostyki chorób demielinizacyjnych.
• emisyjnej tomografii pojedynczego fotonu (SPECT) i
• pozytronowej tomografii emisyjnej (PET).

Oraz badania pomocnicze tkj.:

• ultrasonografiadopplerowska tętnic,
• tomografia komputerowa(CT, KT)
• tomografia rezonansu magnetycznego(MRI,NMR, MRT)
• spektroskopia rezonansu magnetycznego,
• czynnościowa tomografia rezonansu magnetycznego(fMRI),
• angiografia,
• badanie angio-TK i angio-MRI,
• badania RTG czaszki, kręgosłupa,
• badania biochemiczne, np. stężenia ceruloplazminy,
• badania genetyczne, np. w kierunku choroby Huntingtona.

Czy do neurologa jest potrzebne skierowanie?

Tak – każda osoba, która chce skorzystać z bezpłatnej wizyty u neurologa w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia musi posiadać ważne skierowanie od lekarza rodzinnego lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, a także ze szpitala czy poradni zdrowia. W przypadku braku skierowania (lub ważnego ubezpieczenia zdrowotnego) wizyta neurologiczna jest dostępna odpłatnie.