Witamina B12 to związek chemiczny, który nosi inną nazwę – kobalamina. Witamina B12 pochodzi z ważnej grupy witamin B, które mają istotny wpływ na zdrowie i funkcjonowanie ludzkiego organizmu. Ta grupa witamin jest rozpuszczalna w wodzie. Głównym zadaniem tej witaminy jest regulowanie produkcji czerwonych krwinek.
Działanie i rola witaminy B12 w organizmie
Kobalamina jest związkiem o ważnej roli, którą odgrywa w ludzkim organizmie. Oprócz wyżej wspomnianej kontroli nad produkcją czerwonych ciałek krwi, witamina B12 bierze udział w przemianach białek, tłuszczów oraz węglowodanów. Jej niedobór może doprowadzić do niedokrwistości. Oprócz tego kobalamina wpływa na cały układ nerwowy, ochraniając komórki nerwowe przed niepożądanym działaniem. W efekcie jej odpowiedni poziom w organizmie pozwala na zachowanie równowagi psychicznej, dobrego samopoczucia. Witamina B12 pomaga również w uczeniu się, ułatwia koncentrację czy pobudza apetyt.
Witamina B12 głównie pochodzi ze źródeł zwierzęcych, bo produkowana jest właśnie przez bakterie znajdujące się w układzie pokarmowym zwierząt. U człowieka witamina B12 powstaje w jelicie grubym po połączeniu się z bakteriami układu pokarmowego. Niestety jelita nie wchłaniają tej witaminy i wszystko co powstanie zostaje wydalone wraz z kałem z organizmu. Witamina B12 dostarczana z zewnątrz jest wchłaniana przez ściany jelita cienkiego, a następnie transportowana do wątroby, gdzie jest magazynowana oraz rozprowadzana do komórek całego organizmu za pośrednictwem naczyń krwionośnych.
Do głównych zadań tej cennej witaminy B12 można zaliczyć:
- regulowanie produkcji czerwonych krwinek,
- poprawianie funkcjonowania układu nerwowego – bierze udział w procesie syntezy choliny,
- dbanie o dobre samopoczucie,
- zapewnianie równowagi psychicznej,
- pobudzanie apetytu,
- wsparcie odtwarzania kodu genetycznego – warunkuje podziały komórkowe.
Właściwości witaminy B12
Witamina B12 odgrywa bardzo ważną role i ma duże znaczenie dla zachowania zdrowia. Do jej najważniejszych właściwości zalicza się:
- Utrzymanie równowagi psychicznej
Kobalamina pomaga w zachowaniu równowagi psychicznej. Dzięki jej odpowiedniej ilości w organizmie zapobiega zmęczeniu, poprawi nastrój, pomaga odzyskać chęci do życia i do działania. Witamina B12 wpływa na prawidłowe funkcjonowanie całego układu nerwowego. Jej dostarczanie do organizmu może zapobiegać nieprzyjemnym konsekwencjom jej niedoboru tkj. drętwienie ciała, uczucie mrowienia, problemy z chodzeniem, zaburzenia równowagi. Kobalamina bierze również udział w procesie syntezy serotoniny czyli neuroprzekaźnika o właściwościach antydepresyjnych.
Dodatkowo witamina B12 rozjaśnia umysł, likwiduje problemy z pamięcią, koncentracją, pozwala na utrzymanie sprawności umysłowej u osób w różnym wieku. Jej odpowiedni poziom w organizmie może nas również ochronić przed chorobą Alzheimera czy osteoporozą. Wg badań przeprowadzanych przez naukowców wzrost poziomu homocysteiny, któremu towarzyszy spadek ilości witaminy B12 w organizmie zwiększa ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera aż o 16 %.
- Właściwości antynowotworowe
Spożywanie produktów z bogatą zawartością witaminy B12, a także jej suplementacja może zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwory.
- Zapobieganie anemii oraz miażdżycy
Witamina B12 odpowiada za produkcje czerwonych krwinek w organizmie. Jej niedobór może prowadzić do anemii. Kobalamina również pozwala na pozbywanie się nadmiaru homocysteiny, która w nadmiarze jest szkodliwa dla zdrowia i może doprowadzić do chorób układu krążenia np. miażdżycy, zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu i innych zmian zakrzepowych.
- Wspomaganie leczenia chorób wątroby
Kobalamina jest pomocna w leczeniu zapalenia wątroby, prawdopodobnie pomaga na usuwanie wirusa HCV z organizmu.
Niedobór witaminy B12 i jego konsekwencje
Najzdrowsze dla każdego organizmu jest zachowanie umiaru i utrzymywanie równowagi. W przypadku witaminy B12 jej nadmiar nie jest groźny w skutkach (nie zaobserwowano jeszcze skutków ubocznych), natomiast niedobór kobalaminy może nieść za sobą poważne konsekwencje.
Niedobór witaminy B12 – czym się objawia:
- zmęczeniem, apatią,
- trudnościami z zasypianiem,
- zmiennością nastroju,
- uczuleniem,
- krwotokiem z nosa,
- biegunkami,
- zahamowaniem wzrostu,
- anemią,
- rozwojem anemii złośliwej,
- drżeniem, drganiem ciała,
- problemami z utrzymanie równowagi,
- problemami z pamięcią i koncentracją,
- problemami ze wzrokiem i widzeniem,
- zapaleniem jamy ustnej oraz języka,
- nieprzyjemnym uczuciem pieczenia w jamie ustnej,
- zaburzeniami odczuwania smaku,
- skłonnością do depresji,
- lękiem, urojeniami
- jąkaniem,
- rozwojem choroby Alzheimera.
Najczęstszymi przyczynami zbyt małych ilości witaminy B12 znajdujących się w organizmie jest dieta uboga właśnie w tę witaminę. Taką dietę często stosują wegetarianie, których głównym źródłem energii są produkty pochodzenia roślinnego – niestety ubogie w kobalaminę. Oprócz tego niedobór witaminy B12 może się również pojawić na skutek chorób związanych np. ze zwiększoną ilością oddawanego moczu (tym samym wydalania witamin), zapalenia błony śluzowej żołądka, innych problemów żołądkowo-jelitowych, również pasożyty powodują, że poziom kobalaminy ulega zmniejszeniu.
Długotrwały niedobór kobalaminy może doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Niedobór witaminy B12 – do jakich chorób może prowadzić:
- demencja,
- ataksja,
- atrofia nerwu wzrokowego,
- katatonia,
- psychozy,
- zmienne nastroje,
- zawał serca,
- zakrzepy w żyłach,
- niedokrwistość,
- problemy neurologiczne,
- problemy z pamięcią,
- depresja,
- atrofia mózgu,
- ciągłe zmęczenie i osłabienie.
Źródła witaminy B12
Kobalamina w największej ilości znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego, a do najbogatszych jej źródeł zalicza się:
- mięso wołowe, drobiowe, podroby, wędliny, produkty zwierzęce,
- ryby w tym szczupak, śledzie, pstrąg, makrela, owoce morza,
- jaja,
- mleko oraz jego przetwory (sery),
- drożdże spożywcze,
Zapotrzebowanie na witaminę B12
Zapotrzebowanie na witaminę B12 jest zróżnicowane i zależy od kilku czynników np. wieku, stanu zdrowia. Zgodnie z informacją z Instytutu Żywności i Żywienia zalecane dzienne dawki witaminy B12 wyglądają następująco dla różnych grup wiekowych:
- dzieci w wieku 1-3 lat – 0,9 μg
- dzieci w wieku 4-6 lat – 1,2 μg
- dzieci w wieku 7-9 lat – 1,8 μg
- dzieci powyżej 9 lat i młodzież – od 1,8 do 2,4 μg
- osoby dorosłe – 2,4 μg
- kobiety w ciąży – 2,6 μg
- kobiety karmiące piersią – 2, 8 μg.
Zwiększone zapotrzebowanie na kobalaminę dotyczy osób, które cierpią na choroby jelit (problemy związane z florą bakteryjną, pasożyty, choroba Whippla, zespół Zolingera-Ellisona), problemy żołądkowe (nieżyt błony śluzowej, nadprodukcja kwasu solnego, niedobór czynnika Castle’a). Również weganie, wegetarianie oraz osoby, które ukończyły 50. rok życia powinny dodatkowo suplementować witaminę B12.
Witamina B12 oprócz tego, że jest dostarczana do organizmu wraz z produktami, które ją zawierają, może być również suplementowana w formie tabletek lub zastrzyków. Zastrzyki najczęściej podaje się osobom, które mają anemię lub borykają się z przewlekłym zmęczeniem i osłabieniem organizmu, wywołanymi właśnie niedoborem kobalaminy.
Stosowanie zastrzyków witaminowych może jednak mieć skutki uboczne:
- zawroty lub bóle głowy,
- problemy żołądkowe: mdłości, biegunka,
- bóle stawów
