Ksylitol czyli cukier brzozowy – zdrowy zamiennik

Ksylitol ostatnio zyskuje na popularności, zwłaszcza wśród osób, które prowadzą zdrowy styl życia. Ksylitol to inaczej cukier brzozowy, będący organicznym związkiem chemicznym. Ksylitol w przemyśle spożywczym głównie słynie ze swoich właściwości przeciwpróchniczych  dlatego jest chętnie dodawany jako „słodzik” do cukierków czy gum do żucia. Dodatkowo ksylitom zalecany jest osobom chorującym na cukrzycę, ponieważ zawiera on niewiele insuliny i ma niższy indeks glikemiczny od popularnej glukozy czy sacharozy. Nic więc dziwnego, że ksylitol jest rywalem dla popularnego białego cukru. Jakie właściwości ma ksylitol? Czy faktycznie jest zdrowy i czy każdy może go spożywać?

Czym jest ksylitol?

Ksylitol to organiczny związek chemiczny (alkohol cukrowy), który powstaje przy użyciu katalizatorów oraz reaktorów pod ciśnieniem. W efekcie powstaje roztwór ksylitowy, który następnie przekształcany jest w substancję suchą i poddawany krystalizacji. Ksylitol może być także wytwarzany z brzozy (stąd nazwa cukier brzozowy). Występuje on także w owocach oraz warzywach: truskawki, jagody, maliny, śliwki, gruszki, kukurydza, grzyby, jednak w niewielkich ilościach. Ksylitol jest również obecny w ludzkim organizmie, który wytwarza ok. 15 g ksylitolu dziennie podczas trawienia.

Ksylitol jest alternatywą dla popularnego cukru, smakuje i wygląda tak samo (biały, krystaliczny proszek), ale oprócz tego ma niższą kaloryczność (aż o 40 % kalorii mniej od zwykłego cukru) , a także nie powoduje nagłych skoków poziomu cukru we krwi. Używanie ksylitolu w zastępstwie zwykłego cukru może zminimalizować ryzyko nadwagi, nadciśnienia, zaburzeń hormonalnych lub problemów ze stawami. Warto wiedzieć, że indeks glikemiczny – czyli wpływ na poziom glukozy znajdującej się we krwi na 2-3 godziny po spożyciu posiłku – ksylitolu jest nawet 10-krotnie niższy niż indeks glikemiczny cukru zwykłego (7 – ksylitom, 60-70 zwykły cukier).

Ksylitol jest szczególnie zalecany osobom, które chorują na cukrzycę, a także wszystkim tym, którzy są zagrożeni tą chorobą: osoby otyłe, osoby z problemami metabolicznymi. Prawdopodobnie spożywanie ksylitolu zamiast zwykłego cukru może zmniejszyć objawy związane z cukrzycą, wpłynąć na zmniejszenie otłuszczenia jamy brzusznej lub wspomóc walkę ze zbędnymi kilogramami oraz poprawić metabolizm. Badania, której do tej pory przeprowadzono były jednak wykonywane na zwierzętach, nie na ludziach.

Ksylitol jest nazywany cukrem brzozowym, gdyż można go pozyskać z brzozy.

Właściwości ksylitolu

Ksylitol jest świetną alternatywą dla zwykłego cukru, a do jego głównych właściwości należą:

  1. Łagodzenie objawów cukrzycy

Ksylitol ma niski indeks glikemiczny w porównaniu do zwykłego cukru. Nie powoduje on również niebezpiecznych dla diabetyków skoków poziomu cukru we krwi. Ksylitol należy do grupy węglowodanów, które jednak są wolniej wchłaniane oraz nie wpływają na wzrost poziomu glukozy we krwi. Oprócz diabetyków ksylitol również polecany jest osobom, które nie tolerują glukozy bądź maja tzw. insulino oporność.

  1. Wspomaganie walki z nadwagą

Ksylitol jest mniej kaloryczny niż zwykły cukier, zawiera niemalże 2 razy mniej kalorii. Dodatkowo zaletą ksylitolu, zwłaszcza dla osób odchudzających się, jest zmniejszanie ochoty na słodycze.

  1. Przyspieszanie procesów metabolicznych
  2. Pozytywne działanie na zęby

Ksylitol ma właściwości przeciwpróchnicze, ale również pozytywnie działa na całą jamę ustną. Ten cukier brzozowy nie odżywia obecnych w jamie ustnej bakterii o nazwie Sterptococcus mutant, w związku z czym niweluje te szkodliwe bakterie oraz zapobiega powstawaniu nowych, minimalizując tym samym ryzyko wystąpienia chorób jamy ustnej np. zapalenia dziąseł, zapalenia płytki nazębnej, próchnicy zębów. Wg badań żucie gumy z zawartością ksylitolu może obniżyć ilość szkodliwych bakterii od 27 do 75 %, nie powodując przy tym zmniejszenia stężenia tych dobrych bakterii, korzystnych dla zdrowia. Spożywanie ksylitolu w zastępstwie dla zwykłego cukru może zmniejszyć próchnicę zębów nawet o 85 %.

  1. Zwiększanie produkcji śliny

Ksylitol wpływa na zwiększenie produkcji śliny, która zawiera wapń oraz fosforany, które pozytywnie wpływają na zęby. Zwiększona ilość wapnia oraz fosforanów odżywia zęby, a także uzupełnia cenne minerały. Dodatkowo ksylitol wpływa na zmniejszenie odczynu kwaśnego śliny – przywraca odpowiednie pH śliny, a jak wiadomo kwaśny odczyn jest niekorzystny dla szkliwa zębów, a pH poniżej 5,5 zwiększa ryzyko rozwoju próchnicy.

  1. Aktywowanie wchłaniania wapnia

Ksylitol wpływa na lepsze wchłanianie wapnia przez przewód pokarmowy. Wapń jest budulcem zębów, a także jego odpowiednia ilość może zminimalizować ryzyko zachorowania na osteoporozę. Ksylitol zwiększa również mineralizację kości oraz ich gęstość. Ksylitol jest polecany również dzieciom, u których układ kostny jest dopiero w fazie kształtowania się.

  1. Wspomaganie walki z drożdżami

Ksylitol, w przeciwieństwie do zwykłego cukru, nie jest pożywieniem dla bakterii, a także drożdży o nazwie Candida albicans, które mogą prowadzić do zakażenia organizmu. Codzienne spożywanie więc ksylitolu może zapobiegać infekcjom (również ucha).

  1. Zwiększanie produkcji kolagenu

Prawdopodobnie ksylitom prowadzi do zwiększenia produkcji kolagenu, który jest niezbędny do zachowania zdrowej i młodej skóry. Możliwe, że ksylitol ma działanie przeciwzmarszczkowe i pozwala na dłuższe zachowanie młodego wyglądu skóry. Do tej pory jednak przeprowadzono jedynie badania na zwierzętach.

  1. Odżywianie korzystnych bakterii

Ksylitol jest pożywieniem dla dobrych bakterii zawartych w organizmie np. tych niezbędnych do prawidłowego trawienia.

  1. Wspomaganie odporności organizmu

Ksylitol wpływa na zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu, zmniejsza rozwój bakterii, grzybów oraz drożdżaków. Wzmacnia więc ogólną odporność organizmu na zachorowania oraz infekcje.

Wady i zalety ksylitolu

Zdecydowanymi zaletami ksylitolu są jego wszystkie właściwości wpływające na poprawę stanu zdrowia. Do głównych jego zalet można zaliczyć:

  • bardzo wolne podnoszenie poziomu glukozy we krwi w porównaniu ze zwykłym cukrem,
  • niższa kaloryczność niż w przypadku zwykłego cukru,
  • działanie bakteriobójcze,
  • zapobieganie próchnicy oraz chorobom jamy ustnej,
  • zwiększanie przyswajalności wapnia przez organizm,
  • zapobieganie rozwojowi grzybów oraz drożdżaków,
  • rosnąca dostępność na rynku (niegdyś ksylitol można było kupić tylko w sklepie internetowym, ale obecnie jest dostępny nawet w niektórych supermarketach).
    Ksylitol spożyty przez psa może doprowadzić do hipoglikemii, a nawet śmierci.

Należy jednak wiedzieć, że ksylitom, mimo że pozytywnie działa na ludzki organizm, jest szczególnie niebezpieczny dla psów. Spożycie ksylitolu przez psa powoduje wzmożoną produkcję insuliny, co w efekcie może doprowadzić do hipoglikemii, a nawet śmierci zwierzaka. Oprócz tego, że wpływa on na zwiększenie aktywności trzustki jest również niebezpieczny dla wątroby psów. Może doprowadzić do niewydolności tego narządu. Ksylitol powinien więc być przechowywany w miejscu niedostępnym dla zwierząt, bo nawet jego małe ilości w tym przypadku mogą być zagrożeniem zdrowia oraz życia psa. Do głównych wad ksylitolu należą:

  • możliwe skutki uboczne: problemy żołądkowe, podrażnienie układu pokarmowego,
  • wyższa cena niż w przypadku zwykłego cukru oraz innych słodzików.

Zastosowanie ksylitolu

Ksylitol słynie ze swoich właściwości przeciwpróchniczych, dlatego jest jednym ze składników cukierków (także miętowych), gum do żucia, produktów przeznaczonych dla diabetyków oraz produktów polecanych do higieny jamy ustnej. Ksylitol jest również używany jako słodzik do produkcji wyrobów o niskiej zawartości węglowodanów. Ksylitol można dodawać do ciast oraz przetworów owocowych, ponieważ nawet wysokie temperatury nie wpływają na obniżenie jego zdrowotnych właściwości.

Przeciwwskazania do spożywania ksylitolu oraz skutki uboczne

Ksylitol, raczej rzadko, ale może wywołać niepożądane skutki uboczne w postaci wzdęć.

Ksylitol powinien być stosowany z zachowaniem ostrożności przez osoby, które:

  • chorują na zespół jelita drażliwego,
  • nie tolerują FODMAPs.

Należy pamiętać, że zachowanie umiaru w każdym przypadku może zapobiegać nie chcianym konsekwencjom. Mimo, że zarówno amerykański Urząd ds. Żywności i Leków oraz Komitet Ekspertów ds. Dodatków do Żywności Światowej Organizacji Zdrowia uważają, że nie istnieje żadna dzienna granica spożywania ksylitolu oraz że nie posiada on właściwości toksycznych, należy stosować go w rozsądnych ilościach. Spożywanie zbyt dużej ilości ksylitolu lub zbyt szybkie wprowadzenie go do diety (bez stopniowego przyzwyczajania organizmu) może wywołać problemy żołądkowe jak wzdęcia czy biegunka. Zalecana dobowa dawka ksylitolu dla osób dorosłych wynosi ok. 40 g czyli 8 łyżeczek. W przypadku dzieci (od 3 roku życia) dobowa dawka nie powinna przekroczyć 0,5 g.

5/5 - (4 votes)

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here