Tran, inaczej olej wątłuszowy, to ciekły tłuszcz, który otrzymuje się ze świeżej wątroby ryb takich jak dorsze atlantyckie czy rekiny, a także ssaków morskich – wieloryb oraz fok. Te ryby i ssaki morskie żyją w zimnych wodach, mają mocne tkanki i gromadzą szczególnie duże ilości składników odżywczych. Tran większości z nas zapewne nie kojarzy się miło. Pierwotnie pochodzący z Norwegii tran już dawno był stosowany w walce z krzywicą, kacheksją, chorobami reumatycznymi, z problemami natury dermatologicznej, a nawet był paliwem do lamp, wykorzystywano go do garbowania skór, konserwacji desek, drewnianych elementów. Tę oleistą substancję już za dziecka trzeba było pić, a smakowała wręcz obrzydliwie. W latach 60. i 70. Minionego wieku tran był obowiązkowo podawany dzieciom w przedszkolach w płynnej formie. Dzisiaj jest suplementem diety i całe szczęście można go przyjmować w postaci kapsułek.
Tran, mimo że nieciekawy w smaku, jest bogatym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych: omega – 3 i omega -6 oraz bombą witaminową z grupy A, D i E. Tran ma wpływ na prawidłowe funkcjonowanie ludzkiego organizmu, wzmacnia jego odporność, aktywizuje pracę mózgu i powinien być przyjmowany już od 6 tygodnia ludzkiego życia aż do jego późnej starości.
Właściwości Tranu
Tran ma wiele właściwości leczniczych, a do najważniejszych z nich zalicza się:
- Wzmacnianie układu odpornościowego
Tran zawiera cenne kwasy tłuszczowe: omega – 3 i omega – 6, które wspomagają produkcje hormonów o działaniu przeciwzapalnym i usprawniającym układ odpornościowy. Witamina A wspomaga regenerację błon śluzowych, będąc również barierą dla drobnoustrojów chorobotwórczych.
- Wspomaganie pracy mózgu
Kwasy tłuszczowe omega- 3 znane są z działania poprawiającego pracę mózgu: poprawiają przemieszczanie się bodźców nerwowych z substancji szarej do białej, a także wpływają na lepsze ukrwienie mózgu. Tran jest więc szczególnie zalecany dzieciom, bo wspiera ich rozwój, zapewnia lepszą pamięć i koncentrację, ale również może minimalizować ryzyko zachorowania na Alzheimera i demencję u osób starszych.
- Wspomaganie pracy układu krwionośnego oraz układu sercowo-naczyniowego
Tran, a dokładniej kwasy tłuszczowe w nim zawarte, obniżają zawartość złego cholesterolu LDL we krwi i prowadzą do zwiększenia się zawartości dobrego cholesterolu HDL. Wszystko to w efekcie prowadzi do uregulowania nadciśnienia tętniczego krwi, rozrzedza krew i zmniejszenia zdolności krwi do tworzenia zakrzepów, zapobiegania arytmii serca, co minimalizuje ryzyko pojawienia się miażdżycy oraz choroby niedokrwiennej serca. Oprócz kwasów tłuszczowych również zawartość witaminy E w tranie odgrywa ważną rolę. Witamina E wzmacnia ściany żył i tętnic oraz jest ochroną dla czerwonych krwinek, przedłużającą ich żywotność. Witamina E zapobiega chorobom układu krążenia, a także opóźnia procesy starzenia się skóry, a nawet całego organizmu.
- Działanie przeciwnowotworowe
Tran może zapobiegać spadku masy ciała podczas chemioterapii, a także zapobiegać utracie masy mięśniowej u osób chorujących na raka płuc. Kwasy omega – 3 oraz alkiloglicerole, alkoksyglicerole i skwalen zawarte w tranie minimalizują ryzyko zachorowania na raka piersi, jajników oraz jelit. Zgodnie z najnowszymi badaniami przyjmowanie tranu może również wpłynąć na zmniejszenie się wielkości i ilości guzów, a także minimalizowanie ich skłonności do przerzutów.
- Zapobieganie chorobom oczu
Witamina A, która jest jedną ze składowych tranu, ma szczególnie dobroczynne działanie na narząd wzroku. Zapobiega różnym chorobom wzroku w tym m.in. zwyrodnieniu plamki żółtej – groźnej chorobie, które może nawet doprowadzić do całkowitej utraty wzroku; kurzej ślepoty, problemów z odpowiednim nawilżeniem spojówek, owrzodzenia rogówki. Kwasy omega – 3 są składnikiem siatkówki oka, dlatego ich przyjmowanie jest szczególnie istotne w przypadku kobiet w ciąży oraz dzieci.
- Wzmacnianie układu kostno-mięśniowego
Witamina D ułatwia wchłanianie i przyswajanie wapnia i fosforu, które odpowiadają za budowę kości i zębów, dodatkowo zwiększa liczbę oraz siłę komórek mięśniowych, odpowiada za cała gospodarkę wapniowo – fosforanową i wpływa na poprawę mineralizacji kości oraz zębów. Tran regeneruje tkanki, jego odpowiednie dawki zalecane są w profilaktyce i leczeniu chorób tkj. krzywica czy osteoporoza. Tran łagodzi również bóle reumatyczne.
- Właściwości odżywcze dla skóry, włosów i paznokci
Tran działa odżywczo na skórę: nawilża ją, zapobiega rogowaceniu i wysuszaniu. Dodatkowo, w postaci maści, może być stosowany bezpośrednio na skórę głowy – ułatwia gojenie się ran, owrzodzeń, odleżyn czy odmrożeń. Wszystko to z uwagi na zawartości witaminy A: będącej silnym przeciwutleniaczem, który niszczy wolne rodniki – oraz witaminy D: zmniejszającej stany zapalne skóry.
Stosowanie Tranu
1 kapsułka tranu zawiera mniej więcej:
- od 300 do 1250 j.m. witaminy A
- od 30 do 125 j.m. witaminy D3
Mniej więcej 2 kapsułki tranu dziennie pokrywają dzienne zapotrzebowanie na witaminę A i D3.
Dawkowanie tranu jest ściśle powiązane ze stężeniem kwasów, które w danym suplemencie występują, dlatego szczególnie ważne jest przestrzeganie zaleceń producenta znajdujących się na opakowaniu. Zaleca się stosowanie tranu od wczesnej jesieni do późnej wiosny, w dawkach 2 kapsułki tranu 2 razy dziennie w przypadku osób dorosłych. Tran najlepiej spożywać podczas posiłków, co powinno zneutralizować jego nieprzyjemny smak.
Przy wyborze tranu, a także jego suplementów, warto kierować się kilkoma wskazówkami, aby dokonać dobrych zakupów:
- Wybierz produkt o najwyższym stężeniu kwasu EPA i DHA
- Zdecyduj się na produkt w kapsułkach, który ma dłuższą datę przydatności i nie utlenia się, a dodatkowo ma mniejsze wymagania dotyczące przechowywania.
Przeciwwskazania i skutki uboczne przy stosowaniu tranu
Tran mimo, że posiada wiele cennych właściwości leczniczych nie powinien być stosowany przez:
- osoby chorujące na hiperkalcemię oraz kamicę nerkową,
- osoby stosujące suplementy zawierające witaminy A lub D,
- osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe,
- osoby przebywające w miejscu mocno nasłonecznionym (może to doprowadzić do przebarwień powstających na skórze),
- osoby będące w trakcie kuracji antybiotykowej.
- Szczególnie ostrożne w przyjmowaniu tranu powinny być osoby cierpiące na sarkoidozę oraz kobiety w ciąży (nadmiar tranu może nawet uszkodzić płód).
Ważne!
Tran zawsze należy przyjmować zgodnie z instrukcją i zaleceniami producenta
Przyjmowanie tranu w nadmiernych ilościach może doprowadzić do pojawienia się skutków ubocznych tkj.:
przedawkowanie witaminy A lub/i D co prowadzi do tzw. hiperwitaminozy, której głównymi objawami są:
- brak apetytu
- przybieranie na wadze
- wzmożona chęć oddawania moczu
- powiększona wątroba i śledziona
- bóle głowy
- zaburzenia neurologiczne
Zalecenia co do stosowania tranu
Tran, z powyższymi wyjątkami, jest polecany niemalże wszystkim, a w szczególności powinny go przyjmować:
- dzieci i młodzież w okresie dojrzewania
- osoby, które są osłabione, starsze, chore lub będące w trakcie leczenia
- osoby narażone na czynniki stresogenne
- osoby nadużywające alkoholu
- osoby palące papierosy.