Cukrzyca Typu 1 i 2

Cukrzyca nie jest jednolitą chorobą. Należy do zespołu chorób metabolicznych, u podłoża których leży zaburzone działanie trzustki – gruczołu wewnętrznego wydzielania. Trzustka jest organem położonym głęboko w brzuchu, prawie przy kręgosłupie, którego zadaniem jest wytwarzanie insuliny, czyli hormonu regulującego metabolizm cukru. W tak zwanych komórkach β produkowana jest insulina, której zadaniem jest regulacja metabolizmu cukru, zaś w komórkach α produkowany jest hormon o działaniu odwrotnym.

Prawidłowe stężenie glukozy we krwi nie powinno być niższe niż 60 mg proc. i wyższe niż 140 mg proc. W przypadku, gdy ilość glukozy we krwi przekracza zapotrzebowanie organizmu, insulina pozwala na jej magazynowanie w wątrobie, tkance tłuszczowej i mięśniach. Jeśli natomiast trzustka „zauważy” zbyt niski poziom glukozy we krwi, pobudza do działania glukagon, czyli hormon działający odwrotnie do insuliny, którego zadaniem jest uwolnienie zapasów glukozy z wątroby. Każde zaburzone działanie trzustki i nieprawidłowe wydzielanie insuliny powoduje brak kontroli stężenia glukozy we krwi, a w efekcie cukrzycę.

Przyczyny cukrzycy

W praktyce mamy do czynienia z dwoma rodzajami cukrzycy. Pierwszy z nich nazywany jest potocznie cukrzycą młodzieńczą (typ 1) – zależną od insuliny, zaś drugi cukrzycą dorosłych (typ 2) – niezależną od insuliny.

Do rozwoju pierwszego typu choroby może dojść w wyniku osobniczych skłonności genetycznych, bowiem choroba jest dziedziczna. Na ujawnienie choroby mają najczęściej wpływ infekcje wirusowe w okresie wczesnego dzieciństwa a także zetknięcie się osoby z grupy ryzyka z substancjami chemicznymi przyspieszającymi rozwój choroby (np. pochodne kwasu cyjanowodorowego dodawane do produktów spożywczych). Do rozwoju tego typu choroby dochodzi wówczas, gdy aż 80 proc. komórek trzustki produkujących insulinę ulega zniszczeniu.

Typ 2 cukrzycy nie jest uzależniony od ilości produkowanej insuliny i działania trzustki. Główna przyczyna zachorowalności tkwi najczęściej w zbyt dużej masie ciała. Komórki tłuszczowe w sporadycznych sytuacjach mogą stać się nieodporne na insulinę. Trzustka w takim przypadku, aby spowodować wchłonięcie glukozy przez komórkę tłuszczową, zmuszona jest do zwiększonej produkcji insuliny, aniżeli ma to miejsce u osób z prawidłową wagą.

Cukrzyca typu 1

Nagły spadek wagi ciała, wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, zaburzenie widzenia i niewyjaśnione swędzenie, to tylko niektóre z objawów, które mogą świadczyć o cukrzycy typu 1, zwanej młodzieńczą. Atakuje ona najczęściej nastolatków, niemniej pierwsze symptomy mogą pojawić się nawet u bardzo małych dzieci.

Występowanie

Cukrzyca typu 1 atakuje organizm już we wczesnym dzieciństwie. Szacuje się, że na całym świecie liczba dzieci chorych na cukrzycę wynosi około 440 000, a każdego roku rozpoznaje się 70 000 nowych przypadków choroby. Ten rodzaj cukrzycy jest przykładem choroby z autoagresji, w której niektóre komórki postrzegane są przez organizm jako ‘wrogie” i niszczone.

Do walki z „wrogimi” komórkami organizm produkuje specjalne autoprzeciwciała, które prowadzą do destrukcji komórek β w trzustce, co w efekcie prowadzi do znacznego niedoboru insuliny. O cukrzycy typu 1 mówimy wówczas, gdy zniszczeniu ulegnie około 80 – 90 proc. komórek produkujących insulinę.

Objawy cukrzycy typu 1

Do najbardziej charakterystycznych objawów cukrzycy tego młodzieńczego (typ 1) zalicza się:

• zwiększone pragnienie
• niekontrolowaną utratę wagi
• zbyt częstsze oddawanie większej ilości moczu
• zwiększony apetyt
• ogólne osłabienie organizmu
• zaburzenie widzenia (zamazane lub podwójne widzenie)
• śpiączka

W badaniach ambulatoryjnych cukrzyca diagnozowana jest po stwierdzeniu wysokiego poziomu glukozy zarówno we krwi, jak i w moczu badanego.

Wirusy a cukrzyca

Do dnia dzisiejszego medycyna nie znalazła jednoznacznej odpowiedzi na pytanie dotyczące rodzaju czynnika wywołującego cukrzycę typu 1. Jednym z nich są różnego rodzaju wirusy, które zwiększają ryzyko zachorowania, stąd częściej diagnozuje się nowe przypadki tego typu cukrzycy w okresie jesienno – zimowym, czyli w czasie większej zapadalności na przeziębienia i grypy. Naukowcy udowodnili, że za pojawienie się pierwszych objawów cukrzycy młodzieńczej odpowiedzialne są między innymi wirusy:

• różyczki
• świnki
• mononukleozy zakaźnej
• Coxsackie B

Powodują one działanie antygenów na komórkach β trzustki. Równocześnie komórki układu odpornościowego (limfocyty, makrofagi) są postrzegane przez zmienione komórki β jako wrogie i przy pomocy wyprodukowanych przeciwciał niszczą je. Wprawdzie nie każde dziecięce zachorowanie na świnkę lub różyczkę wywoła cukrzycę typu 1, niemniej w przypadku osób predysponowanych genetycznie, istnieje wysokie prawdopodobieństwo.

Cukrzyca typu 1 należy do chorób insulinozależnych, stąd jej leczenie wymaga ciągłego kontrolowania poziomu glukozy we krwi i uzupełniania niedoborów insuliny. Dawka leku zależna jest od aktualnych potrzeb chorego, rodzaju posiłków i planowanej aktywności fizycznej. Każdorazowo posiłek zwiększa stężenie glukozy we krwi, zaś wysiłek fizyczny go obniża. Niezbędnym jest więc kontrolowanie indeksu glikemicznego spożywanych produktów oraz zwiększenia aktywności ruchowej chorego.

Cukrzyca typu 2

Cukrzyca typu 2 dotyczy około 90 proc. wszystkich przypadków cukrzycy, prowadzi do licznych powikłań i średnio skraca życie o około 4 – 6 lat. Mimo, że choroba ta towarzyszy ludzkości od tysiącleci, ostatnio zbiera coraz większe żniwo.

Aby przybliżyć mechanizm pojawienia się cukrzycy typu 2, należy cofnąć się do funkcjonowania ludzkiego organizmu w początkach istnienia. W czasach prehistorycznych człowiek częściej głodował. W momencie, gdy upolował zwierzynę, najadał się do syta, a jego organizm gromadził zapasy energii w tkance tłuszczowej. Miała ona warunkować jego przetrwanie w okresie późniejszego ewentualnego głodu.

W ten sposób wytworzył się u człowieka swoisty genotyp insulinoodporności, czyli zespół genów warunkujących przetrwanie. Owa insulinoodporność powodowała zmniejszenie ilości receptorów insulinowych i możliwość gromadzenia zapasów tłuszczu, aż do kolejnego dostarczenia organizmowi pożywienia.

Nasze obecne warunki życia znacznie różnią się od warunków życia naszych praprzodków. Współczesne społeczeństwa rzadko odczuwają głód, stąd nie jest potrzebne gromadzenie energii na czas przyszłego niedoboru pożywienia.

Niestety wytworzony od zarania ludzkości genotyp insulinoodporności działa na niezmienionych zasadach, doprowadzając do niekontrolowanego i nadmiernego zapasu tłuszczu, a jednocześnie do produkcji glukozy, której organizm nie jest w stanie spalić. W efekcie poziom cukru rośnie do niebezpiecznego stężenia.

Otyłość a cukrzyca

Spośród czynników ryzyka zachorowalności na cukrzycę typu 2 najczęściej wymienia się otyłość. Zwiększone ryzyko występuje u osób ze wskaźnikiem BMI na poziomie 25 kg/m^2 i wyższym. Potwierdzeniem istnienia ścisłego związku pomiędzy otyłością a cukrzycą jest fakt, iż wśród osób z cukrzycą typu 2, aż 90 proc. stanowią osoby z nadwagą.

Najbardziej zagrożone cukrzycą są osoby z otyłością brzuszną o sylwetce „typu jabłko”. Ten rodzaj nadwagi charakteryzuje się nadmiernym magazynowaniem tkanki tłuszczowej wewnątrz jamy brzusznej. Prowadzi to nie tylko do rozwoju cukrzycy, ale również innych chorób, w tym do nadciśnienia tętniczego, zaburzeń gospodarki lipidowej oraz zaburzeń układu sercowo – naczyniowego.

Przyczyny cukrzycy typu 2

W grupie ryzyka zachorowalności na cukrzycę typu 2 znajdują się osoby po ukończeniu 45 roku życiu, u których w bliskiej rodzinie stwierdzono wcześniej przypadki cukrzycy. Czynnikami zwiększającymi szanse na zachorowanie jest również:

• stwierdzone nadciśnienie tętnicze
• cukrzyca ciążowa
• urodzenie dziecka o wadze ponad 4 kg
• wysoki poziom trójglicerydów i całkowitego cholesterolu we krwi
• zbyt niski poziom (dobrego) cholesterolu HDL

Wpływ leków na rozwój cukrzycy

Cukrzyca typu 2 może się również rozwinąć w efekcie długotrwałej terapii niektórymi lekami. Do pierwszej grupy medykamentów mogących spowodować rozwój choroby należą leki sterydowe stosowane w leczeniu astmy, chorób reumatycznych i alergii a także leki stosowane po zabiegach transplantacji narządów.

Niemały wpływ na rozwinięcie cukrzycy mogą mieć również środki antykoncepcyjne i leki moczopędne stosowane między innymi w leczeniu nadciśnienia tętniczego krwi.

Objawy cukrzycy typu 2

Niekontrolowana i niewyjaśniona utrata wagi, wzmożone pragnienie i częste oddawanie moczu, to tylko niektóre objawy cukrzycy. Niektóre z nich mogą nie tylko utrudniać normalne funkcjonowanie chorego w społeczeństwie, ale wręcz ograniczać pewne rodzaje aktywności.

Najczęściej pierwsze objawy cukrzycy są niezauważalne albo bagatelizowane przez chorych. Przeważnie wśród pierwszych objawów cukrzycy jest:

• częste oddawanie moczu (również w nocy)
• zwiększone pragnienie powodujące zapotrzebowanie na płyny w ilości około 3 litry na dzień

Tego rodzaju objawy są jednak na początku przypisywane wysokiej temperaturze otoczenia, zjedzeniem słonych potraw, a nawet nadmiernie suchemu powietrzu i letnim upałom. Gdy jednak dolegliwościom tym zaczynają towarzyszyć inne objawy, warto zgłosić się do lekarza na specjalistyczne badania diagnostyczne.

Pierwsze dolegliwości

Oprócz wspomnianego wcześniej zwiększonego oddawania moczu i zapotrzebowania na płyny, najczęstszymi pierwszymi objawami cukrzycy są:

• świąd całego ciała, a u kobiet szczególnie świąt pochwy
• zwiększony apetyt
• zaburzenia widzenia
• nocne kurcze łydek
• nudności i wymioty
• bóle głowy
• częste zapalenia błon śluzowych jamy brzusznej, pochwy lub członka
• drętwienie i mrowienie rąk i stóp
• zaburzenia miesiączkowania u kobiet
• zaburzenia wzwodu u mężczyzn
• trudna do opanowania senność w ciągu dnia

Świąd ciała

Cukrzyca jest chorobą, która dość długi czas pozostaje niejako w ukryciu, a jednym z pierwszych objawów mogą być kłopoty ze skórą.Pierwszymi objawami zwiększonego poziomu glukozy we krwi są:

• nadmiernie sucha i łuszcząca się skóra
• zwiększona podatność na zranienia
• nawracająca grzybica

Objawy te najczęściej występują u osób z nieustabilizowanym poziomem cukru, który naprzemiennie rośnie i maleje.

Specyficzny rodzaj świądu odczuwany jest u kobiet. Swędzenie pojawia się najczęściej w okolicy pochwy, która jest jednocześnie bardziej podatna na rozwój zakażeń drożdżakami. Powodem swędzenia jest wydalanie dużej ilości cukru wraz z moczem.

Osłabienie i pocenie się

Kolejnymi objawami cukrzycy mogą być osłabienie i tak zwane „zimne poty”. Występują one przy nieustabilizowanym poziomie glukozy we krwi, którego stężenie nagle się obniży. Podobne dolegliwości odczuwane są po obniżeniu poziomu cukru w wyniku podania insuliny lub innych leków. Gdy cukier się dramatycznie obniża osłabieniu i poceniu się mogą jednocześnie towarzyszyć zwiększone tętno i nudności.

Zaburzenie widzenia

W przypadku cukrzycy może się często okazać, że okulary, które są dobre jednego dnia, innego stają się niewystarczające. Nieostre widzenie i zamazane obrazy są bowiem jedną z przyczyn wahań stężenia cukru we krwi. Dopóki jego poziom nie zostanie farmakologicznie ustabilizowany, nie warto wydawać pieniędzy na kolejne okulary.

Objawy stanu zagrożenia

Cukrzyca jest chorobą stanowiącą zagrożenie życia, stąd nie wolno lekceważyć żadnych jej dolegliwości. Stężenie cukru może w krótkim czasie zwiększyć się do poziomu niebezpiecznego prowadzącego do śpiączki cukrzycowej.

Do typowych objawów stanu zagrożenia należą:

• przyspieszenie i pogłębienie oddechu
• nieprzyjemny zapach z ust przypominający woń zmywacza do paznokci
• nadmierne wysuszenie skóry i błon śluzowych
• bóle brzucha
• zaburzenia przytomności do utraty przytomności włącznie

W przypadku utraty przytomności (śpiączki cukrzycowej) chory powinien natychmiast znaleźć się w szpitalu.

Leczenie cukrzycy

Nieleczona cukrzyca prowadzi do licznych powikłań, a w ich efekcie do śmierci. Nie wolno więc bagatelizować żadnych objawów mogących świadczyć o cukrzycy, a w przypadku definitywnego jej zdiagnozowania, należy bezwzględnie podjąć leczenie.

Najistotniejszym zadaniem, jakie stoi przed osobami cierpiącymi na cukrzycę, jest dbanie o utrzymanie stężenia glukozy na poziomie do 140, przy czym wynik w 2 godziny po posiłku nie powinien być wyższy niż 50 proc. stężenia cukru na czczo. W leczeniu cukrzycy ważne są aż 4 elementy terapii. Są nimi odpowiednia dieta, aktywność fizyczna, leki przeciwcukrzycowe i edukacja chorego.

Nieoceniona insulina

Odkrycie insuliny zostało uhonorowane nagrodą Nobla i zdecydowanie obniżyło ilość przypadków śmierci z powodu śpiączki cukrzycowej. Jak dotąd terapia insulinowa jest najskuteczniejszą metodą walki z chorobą.

Zastrzyki z insuliny są konieczne wówczas, gdy organizm zaprzestał produkcji własnej insuliny, gdy jej wytwarzanie jest niewielkie, jak również w przypadku wystąpienia poważnych zaburzeń przemiany materii objawiającej się obecnością acetonu w moczu.

Bezwzględnie należy rozpocząć terapię insuliną również wówczas, gdy pacjent ma uszkodzoną wątrobę lub nerki, jest w ciąży, a stosowane dotychczas doustne leki przeciwcukrzycowe w ciągu dwóch tygodni nie obniżyły zbyt wysokiego stężenia glukozy we krwi. Wskazaniem do czasowej insulinoterapii może być również udar mózgu, operacja chirurgiczna i zabieg angioplastyki wieńcowej.

Jak stosuje się insulinę?

Insulinę podaje się za pomocą podskórnych wstrzyknięć, umieszczając pojedynczą dawkę leku w podskórnej tkance tłuszczowej. Obecnie na rynku dostępne są specjalne aplikatory do wstrzyknięć (peny), które zastąpiły tradycyjne strzykawki igły. W zależności od zaawansowania choroby zróżnicowana jest liczba dobowych wstrzyknięć. W początkowej fazie terapii, gdy leki doustne są niewystarczające, zwykle skuteczna jest już jedna dawka insuliny. Gdy jednak choroba jest bardziej zaawansowana, wykonuje się od 2 do 4 wstrzyknięć na dzień.

Alternatywną metodą podawania insuliny jest pompa insulinowa. W przeciwieństwie do tradycyjnych wstrzyknięć, insulina podawana przy pomocy pompy uwalniana jest do organizmu bardzo powoli stopniowo w niewielkich dawkach, naśladując w ten sposób naturalne działanie trzustki.

Doustne środki przeciwcukrzycowe

Leki przeciwcukrzycowe są stosowane wówczas, gdy trzustka jest zdolna do samodzielnej produkcji insuliny, lecz jej wytwarzanie nie jest wystarczające. Skuteczność tej terapii przynosi jednak oczekiwane rezultaty tylko wówczas, gdy chory przestrzega zalecanego trybu życia, czyli stosuje odpowiednią dietę, nie posiada nadwagi, a także uprawia systematyczne ćwiczenia fizyczne.

Powikłania cukrzycy

Cukrzyca jest chorobą groźną i niezwykle podstępną. Nawet u osób, które systematycznie zażywają leki i są pod stałą opieką specjalisty, mogą wystąpić niebezpieczne powikłania stanowiące zagrożenie ich życia.

Najważniejszą zasadą leczenia cukrzycy jest utrzymywanie stężenia glukozy we krwi na bezpiecznym poziomie. U zdrowego człowieka, według zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego prawidłowa glikemia na czczo powinna wynosić 60-99 mg/dl (3,3-5,5 mmol/l). W przypadku, gdy poziom ten jest znacznie wyższy i nie podlega leczeniu, lub leczenie jest mało skuteczne, może dojść do licznych powikłań.

Niektóre z nich występują bardzo wcześnie, inne zaś są oddalone w czasie i mogą się ujawnić nawet po wielu latach. Są to najczęściej:

• mikroangiopatie (neuropatia, retinopatia i neuropatia)
• makroangiopatie (miażdżyca zrostowa nóg, choroba niedokrwienna serca i udar mózgu)

Mogą się również pojawić powikłania ze strony układu kostno-stawowego oraz stany chorobowe skóry.

Retinopatia cukrzycowa

Retinopatia cukrzycowa dotyka 97 proc. osób z cukrzycą typu 1 i 80 proc. z cukrzycą typu 2. Jest to najczęstsze powikłanie, w wyniku którego uszkodzeniu ulega siatkówka oka. Wysoki poziom cukru powoduje sukcesywne uszkodzenie drobnych naczyń krwionośnych. Najpierw podlegają mu naczynia włosowate, a następnie receptory i włókna nerwowe w błonie wewnętrznej oka. Efektem jest gorsze widzenie (zamglone), które z czasem się pogłębia, aż w końcu może dojść do całkowitej ślepoty.

Nefropatia cukrzycowa

Przewlekła hiperglikemia może być przyczyną licznych chorób nerek. Przede wszystkim zwiększa przepływ krwi przez kłębuszki nerkowe, powodując ich uszkodzenie, jest przyczyną gromadzenia się w kłębuszkach i naczyniach krwionośnych nerek różnych substancji (np. sorbitolu), co zaburza ich budowę i czynność, a także jest przyczyną produkcji substancji zaburzających czynność nefronów i wywołujących ich zapalenie.

Najpoważniejszym zaburzeniem funkcjonowania nerek jest nefropatia cukrzycowa, która polega na uszkodzeniu kłębuszków nerkowych odpowiedzialnych za filtrowanie krwi i usuwanie zbędnych produktów przemiany materii z organizmu. Upośledzenie to stopniowo prowadzi do wystąpienia niewydolności nerek wymagającej dializowania bądź przeszczepu.

Neuropatia

Neuropatia to uszkodzenie nerwów obwodowych, objawiające się najczęściej:

• zaburzeniami czucia
• bólami nóg w nocy
• kurczami łydek

Jej odmianą jest też cukrzycowa neuropatia autonomicznego układu nerwowego, której objawami charakterystycznymi są:

• zaburzenie ciśnienia tętniczego krwi
• nieprawidłowa praca serca
• zaburzenia oddawania moczu
• nadmierne pocenie się
• uporczywe biegunki
• impotencja

Choroba niedokrwienna serca i choroba naczyniowa mózgu

Niezwykle częstym powikłaniem cukrzycy jest choroba niedokrwienna serca, która może doprowadzić do zawału mięśnia sercowego, a nawet śmierci. Aby zapobiec skutkom tego powikłania cukrzycy, należy przede wszystkim:

• prowadzić aktywny tryb życia
• nie dopuszczać do nadwagi
• prowadzić stały pomiar ciśnienia tętniczego krwi
• stosować dietę ubogą w sól i tłuszcze nasycone

Szczególną ostrożność należy zachować wychodząc z ciepłego pomieszczenia na zewnątrz, gdzie panuje bardzo niska temperatura. Może to doprowadzić do nagłego skurczu naczyń krwionośnych, bólu w klatce piersiowej i trudności w oddychaniu. Kolejnym skutkiem powikłań cukrzycy mogą być choroby naczyniowe mózgu, będące bezpośrednią przyczyną udarów mózgu.

Zespół stopy cukrzycowej

Zespół stopy cukrzycowej, to jedno z najgorszych, widocznych i bardzo dotkliwych powikłań cukrzycy. Dotyka ono około 6 – 10 proc. chorych. Powstaje na skutek zaburzeń ukrwienia tętnic kończyn dolnych, skóra na stopie jest:

• cieńsza
• sucha
• łuszcząca się
• występują liczne pęknięcia skóry
• owrzodzenia
• ogniska martwicy

Chory odczuwa pieczenie i palenie, a jego stopa staje się zdeformowana i sina. Pierwsze komplikacje powodują problemy z chodzeniem zaś ich szczyt prowadzi do amputacji palca a nawet całej nogi. W Polsce około 50 proc. wszystkich amputacji kończyn dolnych spowodowanych jest powikłaniami cukrzycy.

Zapobieganie cukrzycy

Podobnie, jak w przypadku każdej choroby, również w przypadku cukrzycy, lepiej jest jej zapobiegać, niż ją leczyć. Wprawdzie nie zawsze można uniknąć zachorowania na tą chorobę, ale na pewno można ograniczyć ryzyko jej wystąpienia i zmniejszyć prawdopodobieństwo grożących życiu powikłań.

Panuje społeczne przekonanie, że tylko odpowiednia tabletka jest w stanie uchronić od choroby lub powikłań z nią związanych. Tymczasem w przypadku cukrzycy, istotne jest nie tylko odpowiednie leczenie farmakologiczne, ale przede wszystkim przestrzeganie właściwej diety i prowadzenie higienicznego trybu życia.

Zapobieganie cukrzycy typu 1

Jak dotąd nie znaleziono skutecznego sposobu na zmniejszenie ryzyka zachorowalności na cukrzycę typu 1. Choroba może rozwinąć się na każdym etapie życia, a u jej podłoża znajdują się najczęściej predyspozycje genetyczne. Do dnia dzisiejszego naukowcom udało się odkryć 4 rodzaje przeciwciał zaangażowanych w rozwój cukrzycy typu 1, które można wykryć w czasie przeprowadzania specjalnych badań. Zaleca się je osobom z rodzinną historią choroby.

Od wielu lat trwają badania nad skutecznością leków wpływających na układ immunologiczny, których działanie będzie skierowane przeciwko komórkom produkującym insulinę. Jak dotąd nie udało się jednak znaleźć odpowiednich dowodów przekonujących o skuteczności tego typu leczenia.

Zapobieganie cukrzycy typu 2 

By skutecznie zapobiegać rozwojowi cukrzycy, warto wpierw określić grupę ryzyka, czyli osoby, które są najbardziej narażone na zachorowanie. Jak przekonują lekarze, przez wiele lat, zanim dojdzie do rozwoju choroby, trwa tak zwany stan przedcukrzycowy, który przy odpowiednich warunkach może przekształcić się w zaawansowaną postać choroby.

Do owych warunków zalicza się bez wątpienia nadwaga. Każdorazowo zwiększona masa ciała zwielokrotnia ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2, stąd w celu jej uniknięcia należy kontrolować wagę i dbać o utrzymanie jej na prawidłowym poziomie. By zapobiec lub przynajmniej opóźnić rozwój cukrzycy, oprócz utrzymania prawidłowej wagi ciała, należy dodatkowo:

• ograniczyć spożywanie napojów alkoholowych
• pamiętać o konieczności uprawiania systematycznych ćwiczeń fizycznych
• w miarę możliwości unikać leków ułatwiających wystąpienie cukrzycy

Zapobieganie odległym powikłaniom cukrzycy

W początkowym stadium choroby, odległe powikłania cukrzycy są raczej niezauważalne i rzadko brane pod uwagę. Warto jednak pamiętać, że przy wczesnym zastosowaniu działań profilaktycznych, możliwe jestniedopuszczenie do wystąpienia powikłań cukrzycy, które mogą być stanowić poważne zagrożenie życia chorego. Przede wszystkim należy systematycznie badać poziom glukozy we krwi i być w stałym kontakcie z lekarzem prowadzącym.

Ponadto należy:

• Utrzymywać stężenie glukozy jak najbliżej wartości prawidłowych.
• Rzucić palenie, bowiem u palaczy występuje dwukrotnie wyższe ryzyko uszkodzenia siatkówki i nerek.
• Utrzymywać prawidłową masę ciała.
• Utrzymywać prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi (zażywać leki na nadciśnienie).
• Dbać o prawidłowe stężenie cholesterolu (lipidów) we krwi.
• W miarę możliwości stosować inne metody zapobiegania ciąży, aniżeli pigułki antykoncepcyjne.
• Unikać środków mogących uszkodzić nerki, takich jak np. leki przeciwbólowe.
• Pamiętać, że „ruch to zdrowie”.

Cukrzyca ciążowa

Cukrzyca ciążowa dotyka obecnie około 10 proc. kobiet ciężarnych, a rosnąca liczba kobiet z nadwagą i odkładanie macierzyństwa na późniejszy okres, zwiększa ryzyko zachorowania.

Cukrzyca ciążowa to stan podwyższonego stężenia glukozy krwi, pojawiający się u kobiet ciężarnych, które nigdy wcześniej nie chorowały na cukrzycę. Głównymi winowajcami cukrzycy ciążowej są zmiany metaboliczne i hormonalne zachodzące w organizmie kobiety ciężarnej. Ich efektem jest insulinooporność wywołująca hiperglikemię. Ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem kobiety oraz z jej wagą. Cukrzyca ciążowa dotyka najczęściej kobiety otyłe po 35 roku życia, ze stwierdzonym nadciśnieniem tętniczym.

Objawy cukrzycy ciążowej

Najczęściej ten rodzaj cukrzycy nie daje żadnych charakterystycznych objawów. Czasami występują uporczywe infekcje grzybicze lub bakteryjne, niestety rzadko wiązane są z cukrzycą. Dawniej, gdy badanie stężenia glukozy w czasie ciąży nie było obowiązkowe, zdarzały się przypadki nierozpoznania choroby.

Powikłania choroby

Nierozpoznana i nieleczona cukrzyca ciążowa powoduje zagrożenia zarówno dla organizmu matki, jak i jej dziecka. Najczęstszymi powikłaniami są:

• liczne infekcje dróg moczowych
• poronienie
• przedwczesny poród
• nadciśnienie tętnicze krwi
• wielowodzie – nadmierna ilość płynu owodniowego w czasie ciąży

Cukrzyca ciążowa stanowi również zagrożenie dla dziecka, u którego mogą wystąpić:

• wady wrodzone serca
• wady wrodzone nerek
• wady układu nerwowego, szczególnie niedorozwój tkanki mózgowej i wodogłowie
• opóźnienia dojrzewania płodu
• makrosomia płodu (hipertrofia wewnątrzmaciczna), która charakteryzuje się nienaturalnym w stosunku do wieku ciąży wzrostem płodu (masa urodzeniowa dziecka powyżej 4 kg)
• hypotrofia, czyli wada rozwojowa polegająca na opóźnieniu wzrostu płodu (mała masa urodzeniowa dziecka)
• umieralność okołoporodowa

Cukrzyca a ciąża

Od kobiet, u których wystąpiła cukrzyca ciążowa, należy odróżnić kobiety chore na cukrzycę, które zaszły w ciążę lub ją dopiero planują.

Ciąża u kobiet chorych na cukrzycę należy do grupy wysokiego ryzyka. Niezwykle istotne jest zaplanowanie ciąży, co może zapobiec niepotrzebnym powikłaniom choroby. Szczególnie istotne jest wcześniejsze zastąpienie doustnych leków przeciwcukrzycowych insuliną. Koniecznym jest również utrzymywanie stężenia glukozy we krwi, możliwie jak najbliżej wartości prawidłowych, co jest niezwykle ważne dla zdrowia matki i dziecka.

Jednocześnie należy pamiętać, że niektóre leki stosowane w leczeniu cukrzycy, mogą spowodować wady rozwojowe płodu. W takich przypadkach istnieje ryzyko urodzenia dziecka z wadami wrodzonymi serca, układu nerwowego i układu kostnego, ryzyko hipotrofii (zahamowania wzrostu płodu) lub makrosomii (urodzenia dużego dziecka).

Wielu z nas cukrzyca kojarzy się przede wszystkim z groźną chorobą, atakującą osoby prowadzące niezdrowy tryb życia. Warto jednak wiedzieć, że schorzenie to występuje pod wieloma postaciami, a jedną z nich jest cukrzyca ciążowa. Charakterystyczne jest to, że choroba ta pojawia się u kobiet dotychczas całkowicie zdrowych, prowadzących bardzo higieniczny tryb życia. Szacuje się, że cukrzyca ciążowa może zagrażać nawet 3 proc. nienarodzonych dzieci. Co każda przyszła mama powinna wiedzieć o tej chorobie?

Co powoduje rozwój choroby?

Cukrzyca ciężarnych wiedzie prym wśród powikłań ciążowych o podłożu metabolicznym. Szacuje się, że jednym z czynników ryzyka zapadnięcia na ten typ cukrzycy, jest wiek matki. U kobiet powyżej 35 roku życia, schorzenie pojawia się w blisko 7 proc. przypadków, podczas gdy u młodszych kobiet, odsetek chorych wynosi około 1,5 proc. Przyczyną rozwoju cukrzycy ciężarnych jest zwiększone wydzielanie hormonów płciowych (laktogen, progesteron, estrogeny), które w ustroju wykazują działanie zgoła odmienne niż insulina. Zniesienie działania insuliny przez inne substancje jest przyczyną gwałtownego wzrostu poziomu cukru we krwi matki, który przedostaje się również do krwiobiegu dziecka.

Czy istnieje niebezpieczeństwo dla zdrowia dziecka?

Zbyt duża ilość glukozy we krwi maluszka nie pozostaje także obojętna dla jego zdrowia. Trzustka płodu zostaje poddana dużemu obciążeniu, poprzez wymuszoną produkcję insuliny płodowej (hormon ten „stara się” obniżyć poziom glukozy), która wykazuje również anaboliczne działanie. W krótkim czasie dziecko przybiera na wadze, objawia się również niedojrzałość jego narządów, zwłaszcza układu oddechowego, który wykształca się stosunkowo późno. Wzrasta ryzyko powikłań porodowych, zwiększa się także ryzyko wystąpienia hipoglikemii, spowodowanej nadprodukcją insuliny.

W jaki sposób można leczyć to schorzenie?

Duże ryzyko pojawienia się wad rozwojowych płodu i komplikacji podczas porodu sprawia, że cukrzyca ciążowa wymaga natychmiastowego postępowania terapeutycznego. Celem leczenia jest ustabilizowanie poziomu cukru we krwi, co można uzyskać stosując odpowiednio dobraną dietę. Brak efektów w przypadku stosowania kuracji żywieniowej stanowi wskazanie do natychmiastowej insulinoterapii, która nierzadko ratuje życie dziecka.

Cukrzyca u dzieci

Na całym świcie na cukrzycę choruje ponad 400 tysięcy dzieci, a liczba ta corocznie wzrasta o kolejne 70 tysięcy chorych. Ten rodzaj choroby stanowi dość poważny problem terapeutyczny. Dotyka nie tylko małych pacjentów, ale również całe rodziny.

Biorąc pod uwagę badania rodzin dzieci chorych na cukrzycę, wnioskuje się, że w przypadku, gdy jedno z rodziców choruje na cukrzycę typu 1, ryzyko wystąpienia choroby u dziecka wynosi niecałe 5 proc.. Jeśli jednak choroba dotyczy obojga rodziców, owe ryzyko wzrasta do nawet 25 proc.. W przypadku chorego rodzeństwa, prawdopodobieństwo zachorowania na cukrzycę typu 1 wynosi około 6 – 7 proc.. W przypadku chorych na cukrzycę typu 2, ryzyko zachorowania na tą chorobę u krewnych jest wielokrotnie większe.

U osób chorych na cukrzycę niektóre geny wykazują specyficzne właściwości. Precyzyjne badania naukowe pozwoliły na wyodrębnienie genotypu, który odpowiedzialny jest za „gotowość” organizmu do rozwoju cukrzycy. Stąd w przypadku istnienia ryzyka zachorowania związanego z predyspozycjami genetycznymi, należy stosować się do zaleceń lekarskich, mających zmniejszyć ryzyko zachorowania dzieci.

Cukrzyca typu 1 u dzieci

Ten rodzaj choroby może uaktywnić się niemalże w każdym wieku dziecka. Najczęściej do rozwoju dochodzi około 10 roku życia, niemniej przypadki zachorowań zdarzają się też u dużo młodszych dzieci. Objawami, które powinny zaniepokoić rodziców są przede wszystkim: zwiększone pragnienie i apetyt, przy jednoczesnej utracie masy ciała i częstym oddawaniu moczu. Do innych objawów cukrzycy u dzieci należy zaliczyć apatię, brak chęci do zabawy i nauki, zaburzenie widzenia, osłabienie organizmu, stany zapalne zewnętrznych narządów płciowo – moczowych, rozdrażnienie, łatwe męczenie się, a także zmiany chorobowe na skórze.

Tego rodzaju objawy, powinny być alarmującym sygnałem do konieczności zbadania dziecku stężenia glukozy we krwi i moczu, a w przypadku potwierdzenia podejrzenia cukrzycy, należy jak najszybciej zgłosić się z dzieckiem do lekarza.

Cukrzyca typu 2 u dzieci

Cukrzyca typu 2 u dzieci i młodzieży jest często błędnie diagnozowana i mylona z cukrzycą typu 1. Tymczasem wraz z rosnącą otyłością dzieci, rośnie również ryzyko zachorowania na cukrzycę, która do tej pory wiązana była wyłącznie z osobami dorosłymi.

Cukrzyca typu 2 staje się coraz bardziej poważnym problemem społecznym na całym świecie. Rokrocznie rośnie liczba dzieci i młodzieży z nadwagą, nadciśnieniem i innymi chorobami układu sercowo – krążeniowego, co stanowi największe ryzyko zachorowania na cukrzycę.

Choroba uaktywnia się najczęściej w drugiej dekadzie życia (u nastolatków). Szacuje się, że szczyt fizjologicznej insulinooporności ma miejsce w momencie pokwitania, nawet jeśli do tej pory metabolizm glukozy pozostawał unormowany.

Zagrożenie życia

Zdarza się, że objawy cukrzycy są niezbyt charakterystyczne i przez długi czas (tygodnie, a nawet lata) są bagatelizowane. Przy nieleczonej cukrzycy może dojść do wystąpienia u dzieci kwasicy ketonowej objawiającej się bólem brzucha, nudnościami, wymiotami, bólem głowy i bólem w klatce piersiowej, a nawet do śpiączki ketonowej, czyli stanu zagrażającego życiu dziecka. Cukrzyca w przypadku dzieci jest chorobą niezwykle podstępną. Przez długi czas może nie dawać żadnych objawów, a w ciągu 2 – 3 dni może pojawić się grożąca życiu kwasica. Dzieje się tak szczególnie wśród bardzo małych dzieci.

Cukrzyca a zaburzenia wzroku

Powikłania wzrokowe w cukrzycy są następstwem zaburzenia przemiany materii na skutek nadmiernego poziomu cukru we krwi. Z czasem prowadzi to do uszkodzenia naczyń oka, zwłaszcza siatkówki. Jak sobie radzić z tym problemem?

Cukrzyca – epidemia XXI wieku!

Obecnie na świecie na cukrzycę choruje już 285 milionów ludzi, z czego w Polsce ponad 2,5 miliona. Co 10 sekund diagnozuje się kolejne dwa przypadki zachorowalności na tę chorobę, a w tym samym czasie jedna osoba umiera. Cukrzyca została uznana przez ONZ za epidemię XXI wieku.

O ile w cukrzycy typu I powikłania oczne pojawiają się stosunkowo szybko, to w cukrzycy typu II występują dopiero po około 10-15 latach od zachorowania. Bywa też, że zauważamy u siebie pogorszenie wzroku i udajemy się do okulisty, który przed dobraniem okularów wykonuje badanie dna oka i stwierdza cukrzycę, która nie dawała dotąd innych objawów.

Mechanizm zaburzeń

Osoby z cukrzycą typu I, jeżeli zaniedbują dietę i systematyczne stosowanie insuliny, na skutek wysokiego poziomu cukru we krwi może wystąpić wylew do ciała szklistego oka lub siatkówki. Powoduje to nagłe zaburzenie widzenia, przeważnie jednostronne. W cukrzycy typu II pogorszenie wzroku następuje powolnie. Jako pierwsze może pojawić się podwójne widzenie, „kółka” przed oczami, narastające problemy z ostrością widzenia przy czytaniu. Dzieje się tak w rezultacie cukrzycowego obrzęku plamki (DME), elementu siatkówki, odpowiedzialnego za ostrość widzenia. Dlatego ważne są systematyczne kontrole u okulisty, ponieważ nieleczone schorzenie może spowodować nieodwracalne zmiany, a w skrajnych przypadkach nawet ślepotę. Cukrzyca sprzyja także wcześniejszemu zwyrodnieniu starczemu plamki (AMD) oraz zaćmy. Przy nagłym skoku poziomu cukru we krwi możliwy jest także wylew do ciała szklistego bądź siatkówki i gwałtowne pogorszenie widzenia, jak u chorych z cukrzycą typu I.

Retinopatia cukrzycowa

Wszelkie zmiany naczyniowe, które zakłócają prawidłowe krążenie krwi w siatkówce, a skutkujące zaburzeniami widzenia postępujące wraz z rozwojem cukrzycy i występujące w zależności od jej typu, określane są jako retinopatia cukrzycowa. Jej podłoże, oprócz hiperglikemii, stanowi także nadciśnienie tętnicze i sprzyjająca mu nadwaga lub otyłość. Dodatkowymi czynnikami sprzyjającymi postępowi retinopatii są: okres pokwitania, ciąża i operacyjne leczenie zaćmy.

Retinopatia dotyka większość osób chorych na cukrzycę i stanowi podstawową przyczynę utraty wzroku w tej chorobie.

Postępowanie

Systematyczne pomiary poziomu cukru we krwi, ciśnienia tętniczego oraz regularne badania okulistyczne są podstawą kontroli zaburzeń widzenia. Należy jednak pamiętać o odpowiednim odżywianiu, niedopuszczaniu do nadwagi, umiarkowanym wysiłku fizycznym i unikaniu substancji zatruwających organizm lub podnoszących ciśnienie, jak alkohol, papierosy, mocna kawa czy herbata. Ważna jest też odpowiednia ilość snu.

Jak żyć z cukrzycą

W opanowaniu tej choroby wiele zależy od diabetyków (specjalistów zajmujących się cukrzycą), ale i od nas samych. Osoba z cukrzycą może mieć dzieci, pracować, udzielać się towarzysko, podróżować, oddawać się wybranemu hobby… Jednak musi być bardzo zdyscyplinowana.

INSULINOWY KLUCZYK

KOMÓRKI NA GŁODZIE

U niektórych osób trzustka produkuje za mało insuliny i cukier, zamiast dotrzeć do komórek, pozostaje we krwi. U innych produkuje ją, ale z jakiegoś powodu –  nie do końca znanego – komórki organizmu nie chcę się otworzyć ” kluczem insulionowym”. cukier nie może więc wnikać do komórki ,a tym samym nie dostarcza jej niezbędnej do życia energii i może ona „umrzeć z głodu.

Fachowcy mówią wówczas o tzw. insulinooporności komórek.kiedy trzustka produkuje za mało insuliny lub występuje owa insulionooporność- dochodzi do cukrzycy typu 2. cierpi n nią niemal 90 procent chorych. W Polsce zdiagnozowaną cukrzycę typu 2 ma już blisko 2 miliony osób, ale lekarze szacują, że ma ją drugie tyle, jednak to nie wiedzą, bo ni sprawdzają poziomu cukru we krwi.
A trzeba go sprawdzać co najmniej raz na 3 lata. Do badania należy być na czczo, czyli co najmniej 8 godzin po ostatnim posiłku.

• U zdrowych osób prawidłowe stężenie cukru we krwi wynosi od 60 do 100 mg% (lub mg/dl) Jeśli tylko raz zbadasz jego poziom i będzie podwyższony, to nie znaczy, ze  masz cukrzycę, ale powinno cię to skłonić do wizyty u lekarza i dalszych badan.
• Jeśli dwukrotnie, badając się na czczo, okaże się, że masz paziom cukru równy  bądź wyższy niż 100m% – skonsultuj się diabetologiem.
• Jeśli wyniki go zaniepokoją,może ci zlecić badanie cukru na czczo 2 godziny po posiłku. Gdy 2 godziny po jedzeniu poziom cukru we krwi będzie równy bądź wyższy niż 200 mg% – to jeden z  dowodów, że cierpisz na cukrzycę.
• Na zlecenie lekarza wykonuje się również tzw. doustny test obciążenia glukozą. Polega na badaniu  poziomu cukru we krwi pobranej z palce na czczo i 2 godziny po wypiciu 75 g glukozy rozpuszczonej 300 ml wody. W ten właśnie sposób sprawdza się, jak organizm radzi sobie z cukrem.

OD TABLETKI DO INSULINY

Na szczęście współcześnie insuliny są dobrze prze organizm tolerowane i – dzięki coraz nowocześniejszemu sprzętowi (na przykład tzw. peny- rodzaj strzykawek przypominających długopis, gdzie ” atramentem” jest pojemniczek z insuliną, a „wkładem” cieniutka jak włos igła, której ukłucia niemal się nie czuje, czy pompy insulinowe-automatyczne  mini podajniki insuliny, które nosi się  dyskretnie umocowanie do ciała) co-raz łatwiej  je sobie aplikować. Mają także rośnie odmiany (np. szybko działająca, długo działająca, analogi insuliny), dzięki czemu można dobierać terapię indywidualnie dla każdego chorego. Niekiedy wystarczy jeden zastrzyk dziennie, żeby tzw. glikemię, czyli stężenie cukru we krwi, utrzymać na właściwym poziomie.

NADZIEJA W NOWYCH TERAPIACH

Generator wysyła impulsy do żołądka i do mózgu. Gdy chory coś zje, Tantalus II wytwarza impuls elektryczny, który pobudza żołądek, czego efektem jest większa ilość i siła skurczów tego narządu. Dzięki temu szybciej się on opóźnia z pokarmu. To ważne, bo chorzy na cukrzycę typu 2 cierpią z powodu  spowolnionego opróżnienia się żołądka. Jeśli przed planowanym posiłkiem zażyją tabletkę, często zalega ona  w żołądku, zamiast trafić do krwiobiegu. Chorzy jedzą posiłek i zawarte w nim węglowodany są szybko przetworzone na glukozę, która w ciągu mniej wiece 20 minut trafia do krwi.bywa, ze tabletka zalegającą w żołądku nie zdążyła przygotować organizmu do takiego rzutu glukozy i zbyt dużo krąży jej we krwi. Takie skoki cukru źle wypływają na cały organizm.

Gdy generator przyspieszy pracę żołądka, tabletka szybciej trafi do krwiobiegu i uniknie są niebezpiecznych wahań poziomu glukozy we krwi. Drugą zaletą tego urządzenia jest to, ze impuls elektryczny poprzez nerw błędny dociera także do mózgu.tu powstaje inny impuls, który informuje organizm: „już się najadłem, nie potrzebuje więcej”. Przy mniejszych porcjach jedzenia mniejsze są wahania glukozy we krwi i łatwiej utrzymać prawidłową wagę, co przy cukrzycy jest istotne.Generator rejestruje też każdy posiłek diabetyka, nawet mała przekąskę, lekarz może więc sprawdzić, czy chory przestrzega diety.

KROPLA PRAWDY

Pomiary są ważne, bowiem od wyników badania zależy dawka leku, jak trzeba sobie zaaplikować. Dzięki pomiarom cukru we krwi oraz regularnym stosowaniu odpowiedniej dawki leków dawki leków można uniknąć tzw. hipoglikemii (zbyt niski poziom cukru we krwi, który może prowadzić do utraty przytomności, drgawek i śpiączki zagrażającej życiu) lub hiperglikemii zbyt wysoki poziom cukru we krwi, który może prowadzić do kwasicy ketonowej i zagrażającej życiu śpiączki).
Wyniki badań trzeba zapisywać skrupulatnie w dzienniczku kontroli (można go dostać w poradni diabetologicznej) dzięki temu lekarz może śledzić przebiegu choroby i sprawdzić ,czy leczenie jest skuteczne.

NIE TYLKO LEKI

Dieta chorego na cukrzycę

Chorzy na cukrzycę powinni stosować odpowiednią dietę, która uchroni ich od zbyt wysokiego i niebezpiecznego stężenia cukru we krwi. Badania nad cukrzycą dowiodły, że ograniczenie spożycia tłuszczów i mniej kaloryczna dieta może zapobiegać rozwojowi zaburzeń metabolizmu glukozy.

Dieta cukrzycowa to przede wszystkim:

• Rozważne dobieranie pokarmów.
• Spożywanie 5 – 7 niezbyt obfitych posiłków w ciągu dnia.
• Unikanie tłuszczów.
• Unikanie cukrów prostych i produktów z ich zawartością.
• Unikanie produktów wysokoprzetworzonych i ubogoresztkowych, czyli zastępowanie soku pomarańczowego – pomarańczami, a pieczywa białego – pełnoziarnistym.

Stop dla cukrów

Chorzy na cukrzycę powinni unikać pokarmów zawierających cukry proste, np. sacharozę zawartą w napojach, cukierkach, ciastkach i innych słodyczach. Nieprzestrzeganie tej zasady może doprowadzić do niebezpiecznie wysokiego poziomu glukozy we krwi.

Dozwolone jest natomiast spożywanie produktów zawierających cukry złożone zawarte np. w owocach, fasoli i orzechach. Tego rodzaju węglowodany powinny stanowić około 45 – 50 proc. dziennego zapotrzebowania na kalorie.

Dodatkowym źródłem węglowodanów powinny być produkty bogate w błonnik pokarmowy, który obniża poziom glukozy oraz cholesterolu we krwi. Znaleźć go można w produktach zbożowych, owocach i warzywach.

Tłuszcze w diecie cukrzycowej

• tłuszcze stanowią cenny składnik odżywczy
• dostarczają energii
• są źródłem witamin A, E, D i K
• wpływają na stan skóry i włosów

Są jednak wysokokaloryczne, więc ich dzienne spożycie nie powinno przekroczyć 30 – 35 proc. wszystkich składników pokarmowych. Ważne jest jednak rozgraniczenie tłuszczów na nasycone, jednonienasycone i wielonienasycone.

Pierwsze z nich – nasycone, zawarte są w produktach pochodzenia zwierzęcego. Ich spożywanie należy ograniczyć do maksymalnie 10 proc., bowiem chorzy na cukrzycę są również podatni na miażdżycę i innechoroby układu krążenia.

Pozostałe tłuszcze (jednonienasycone i wielonienasycone) zawarte są w produktach pochodzenia roślinnego i powinny znaleźć się w codziennej diecie chorego. Do surówek i sałatek powinno się stosować olej sojowy, słonecznikowy, kukurydziany i arachidowy. Do smażenia i duszenia nadają się olej rzepakowy i oliwa z oliwek, zaś do smarowania pieczywa – miękkie margaryny.

Zbilansowana dieta cukrzycowa

Zasadą jest, że około 50 proc. energii powinno pochodzić ze spożywania węglowodanów, nie więcej niż 30 proc. z tłuszczów, a pozostałe 20 proc. to białka, których źródłem są głównie białe mięso, drób i ryby. W żywieniu osób chorych na cukrzycę nie powinno też zabraknąć warzyw i owoców, dostarczających cennych witamin i mikroelementów.

Cukrzyca a alkohol

U chorych na cukrzycę alkohol może spowodować hipoglikemię, czyli stan niedocukrzenia. Zasadą jest więc, by alkohol spożywać wyłącznie w czasie posiłków i w niewielkich ilościach. Zakazane jest picie napojów alkoholowych zawierających cukier, czyli słodkiego wina, piwa, likierów, nalewek, win musujących i szampana. Mniej szkodliwe są czyste wódki, wódki owocowe, winiaki, whisky i wino wytrawne.

Cukrzyca a alkohol – Czy cukrzyk może pić alkohol?

Alkohol jest dla ludzi, ale nie można przesadzać z jego spożywaniem, zwłaszcza w sytuacji, w której osoba pijąca jednocześnie choruje na cukrzycę. Pacjenci leczący się pod kątem cukrzycy muszą być świadomi, że alkohol oddziałuje na ich organizm ze znacznie większą szkodliwością niż u osób zdrowych. Dzieje się tak dlatego, że picie alkoholu w bezpośredni sposób wpływa na przemianę materii. Zaburza procesy metabolityczne zachodzące w naszym organizmie, a także oddziałuje na wątrobę człowieka w taki sposób, że może sprzyjać niedocukrzeniu. Chorzy pod wpływem alkoholu mają zachwianą świadomość swojej choroby i mogą nie rozpoznać objawów hipoglikemii, co grozi niebezpiecznymi powikłaniami. Dlaczego alkohol jest tak szkodliwy dla cukrzyków i czy oznacza to, że pacjenci nie mogą w ogóle pić alkoholu w żadnych, nawet najmniejszych dawkach?

Wpływ alkoholu na organizm

U każdej osoby zdrowej lub chorej, alkohol wchłania się bardzo szybko do krwi z żołądka, a 90 proc. spożywanej jego dawki podlega przemianie w wątrobie. Niestety, alkohol sprzyja wytwarzaniu nieprawidłowych produktów przemiany materii, w tym acetonu i kwasu mlekowego oraz wywołuje zaburzenia w poziomie cukru we krwi. Trudno samokontrolować cukrzycę i dobierać odpowiednie dawki insuliny w takiej sytuacji. Ponadto, pijąc duże dawki alkoholu doprowadzamy do uszkodzenia wielu narządów wewnętrznych, w  tym serca, wątroby i trzustki, które już są osłabione przez cukrzycę. Alkohol sprzyja podwyższaniu się ciśnienia tętniczego krwi.

Czy cukrzyk może od czasu do czasu wypić alkohol?

Jeszcze kilka lat temu diabetycy zalecali pacjentom całkowitą abstynencję. Wychodzono bowiem z założenia, że wszystkie produkty zawierające alkohol wpływają negatywnie na chorego na cukrzycę. Obecnie lekarze nie zakazują całkowicie alkoholu, ale zalecają wstrzemięźliwość. Pacjent może okazjonalnie wypić ograniczoną ilość, najlepiej niskoprocentowego alkoholu, na przykład wina. Jest oto dozwolone, choć cukrzyk powinien być uprzedzony o tym, jak alkohol wpływa na przebieg cukrzycy i czym może grozić nadużywanie mocnych trunków.

Nadmierne picie alkoholu przez cukrzyka może doprowadzić do ketonowej śpiączki cukrzycowej, albo do szybkiego zgonu z powodu hipoglikemii i braku reakcji na pojawiające się objawy niedocukrzenia. Alkoholicy chorujący na cukrzycę zwiększają zagrożenie zgonem o 50 proc.