Stewia to roślina pochodząca z rodziny astrowatych, z której otrzymuje się jeden z najbardziej popularnych słodzików, który ostatnio przoduje pośród produktów zastępujących sacharozę. Posiada on wiele właściwości i ma szerokie zastosowanie. Coraz częściej włączamy go do diety w celu obniżenia wartości kalorycznej posiłków bez utraty ich słodkiego smaku.
Ta niepozorna substancja znana już była wiele lat temu, kiedy właśnie Amerykanie używali jej do słodzenia potraw oraz jako lekarstwo. Za jej słodki smak głównie odpowiadają liście oraz łodygi tej rośliny. Ta substancja na etykietach produktów widnieje jako E960. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Komisję Europejską, wydanymi 11 listopada 2011 roku, bezpieczna dawka stewii to 4 mg na każdy kilogram masy ciała.
Właściwości i zastosowanie
Stewia jest jednym z najczęściej stosowanych słodzików z kilku powodów:
- Bardzo słodki smak
Stewia jest blisko 300 razy bardziej słodka od powszechnie stosowanej sacharozy, co sprawia, że 1 łyżeczka stewii jest odpowiednikiem szklanki białego cukru. Wystarczy odrobina tej substancji, żeby uzyskać słodki smak dowolnego posiłku. Warto jednak wiedzieć, że jej smak nie jest identyczny jak cukru. Może ona niekiedy wywoływać gorzki posmak, a jej słodycz odczuwalna jest później niż w przypadku cukru białego, ale za to trwa dłużej.
- Niska wartość kaloryczna
Dodatkowo stewia nie ma kalorii, w związku z czym może być stosowana przez osoby walczące z nadprogramowymi kilogramami.
- Niski indeks glikemiczny
Stewia posiada niski indeks glikemiczny, co sprawia, że może być stosowana przez diabetyków, a także osoby chore na fenyloketonurię. Ta substancja nie wpływa na wzrost poziomu cukru we krwi, co jest szczególnie groźne dla diabetyków.
- Bezpieczna dla osób z nadciśnieniem
- Szerokie zastosowanie kulinarne
Stewię najczęściej wykorzystuje się w kuchni w formie suszu (sproszkowane liście), które można dodawać np. do deserów, w tym galaretek, przetworów, napojów, soków. Stewia może być dodawana do wypieków, ciast czy ciastek, bo jest odporna na wysoką temperaturę, która jednak nie może przekroczyć 200 °C.
- Dostępność
Stewia jest dostępna głównie w sklepach ze zdrową żywnością, ale można ją również zamówić w sklepie internetowym. Jej cena nie należy do najniższych, bo wynosi od ok. 20 do 50 zł za opakowanie. Zakupić można stewię w różnych formach: suszoną, jako wyciąg, proszek, płyn lub tabletki.
- Łatwa uprawa
Stewia może być uprawiana w domu, na balkonie czy w ogródku, a jej liście można z powodzeniem stosować jako dodatek do sałatek, albo w formie sproszkowanej, używać jako słodzik. Stewia uzyskuje swoja słodycz w okresie jesiennym i dopiero po tym czasie (wrzesień/październik) warto zbierać jej liście.
- Zdrowa dla zębów
Stewia nie wpływa na rozwój próchnicy zębów.
- Rozpuszczalna w wodzie i alkoholach
- Odporna na proces fermentacji
- Długi czas przechowywania
- Wydalana z organizmu
Stewia nie jest trawiona przez organizm. Rozkłada się ona na rebaudiozydy, z których następnie powstaje stewiozyd, a z którego z kolei wydzielana jest glukoza i stewiol. Glukozę wykorzystują bakterie jelitowe, w związku z czym nie zostaje ona wchłonięta i nie przedostaje się do krwiobiegu. Sam stewiol również nie jest trawiony, a jest wydalany z organizmu.
- Bogata w witaminy i mikroelementy
Stewia zawiera witaminę C, wapń, magnez, żelazo, beta-karoten oraz inne mniej popularne mikroelementy. Działa ona dobrze na trzustkę i procesy trawienne, pomaga utrzymać prawidłowy apetyt.
- Ma właściwości bakteriobójcze i dezynfekujące
Co ciekawe stewia nie jest stosowana jedynie w przemyśle spożywczym, ale również ma swoje zastosowanie w farmakologii i kosmetologii. Stewia jest składnikiem niektórych maseczek, ponieważ znana jest ze swoich właściwości dezynfekujących oraz bakteriobójczych. Jej lecznicze działanie wykorzystywane jest w walce z trądzikiem, wypryskami, a nawet wrzodami. Dodatkowo stewia pomaga pozbyć się nadmiaru serum, zamyka pory i sprawia, że rany szybciej się goją. Oprócz maseczek, stewię również dodaje się do pasty do zębów.
Stewię wykorzystuje się jako słodzik do potraw lub napojów, bo świetnie zastępuje ona zwykły biały cukier. Mimo, że jest od niego odrobinę inna w smaku, to jest za to dużo bardziej słodka i nie zawiera kalorii. Najczęściej wykorzystuje się jej suszone liście np. do słodzenia napojów, przetworów owocowych czy soków. Świeże liście stewii również są świetnym rozwiązaniem jako dodatek do sałatek czy innych potraw. Ze stewii można także przygotowywać wywar czy wyciąg. W tym celu należy ugotować jej liście w niewielkiej ilości wody, do momentu aż woda odparuje. Zdecydowaną zaletą stewii jest to, że odporna jest na wysokie temperatury, więc z powodzeniem może być wykorzystywana jako dodatek do wypieków np. ciast, czy do produkcji dżemów i galaretek.
Historia najsłodszej rośliny świata
Początki stewii miały miejsce w krajach azjatyckich, głównie w Japonii, gdzie w większych ilościach zaczęto ją uprawiać już w 1971 r. Po krótkim czasie stewia stała się jednym z najczęściej kupowanych słodzików i zaczęła zajmować niemalże połowę udziałów na rynku słodzików. W Stanach Zjednoczonych stewia weszła do sprzedaży dopiero w 2008 roku, a 3 lata później zaczęto ją sprzedawać również w krajach należących do Unii Europejskiej. Na świecie wyróżnia się aż 240 różnych gatunków stewii, z czego najbardziej popularna jest jej odmiana stevia rebaudiana. Ta odmiana stewiii nazywana jest najsłodszą rośliną świata – za jej słodki smak odpowiedzialne są glikozydy.
Uprawa stewii
Stewia jest rośliną jednoroczną, należącą do byln, półkrzewów oraz krzewów, którą z powodzeniem można uprawiać w przydomowym ogródku lub też na tarasie, balkonie, a nawet w domu. Warto jednak wiedzieć, że roślina ta nie jest odporna na niskie temperatury, więc może nie przetrwać polskiej zimy. Stewia lubi miejsca nasłonecznione, nie lubi jednak suszy i również źle reaguje na zbyt wilgotne podłoże, warto więc zadbać o jej odpowiedni drenaż, tak aby woda nie zalegała. Dorosła roślina może osiągnąć wysokość 50-120 cm i szerokość nawet ponad pół metra. Do uprawy stewii wykorzystuje się jej nasiona lub też gotowe sadzonki. W przypadku nasion zaleca się zasadzenie od 3 d 4 sztuk w niewielkie doniczce, a następnie należy je przechowywać w miejscu nasłonecznionym, gdzie temperatura wynosi ok. 25 stopni C (najlepiej w domu). Po ok. 1-2 tygodniach powinno nastąpić wykiełkowanie nasion, a gdy roślinki odrobinę podrosną należy każdą z roślinek (każde z nasion) przesadzić do osobnej doniczki, tak aby zapewnić im odpowiednią ilość miejsca do rozrostu. Takie roślinki można przenieść na balkon czy zasadzić w ogrodzie, ale warunkiem koniecznym jest temperatura gleby/powietrza wyższa niż 15 stopni C. Najlepiej więc stewię uprawiać w okresie wakacyjnym tj. od czerwca do września, a nawet października. Po ok. 100 dniach od wysiewu stewia może wypuszczać pąki, należy wtedy je usunąć zanim roślina zacznie kwitnąć. Kwitnienie powoduje, że nowe liście przestają rosnąć, a stare, które zostaną, będą gorzkawe w smaku. Liście stewii najlepiej jest zbierać jesienią, bo są wtedy najsłodsze. Pędy należy ścinać ok. 15 cm nad podłożem. Stewię można przechowywać w okresie zimowym w tzw. stanie spoczynku w temperaturze ok. 3-8 stopni C.
Stewia – gdzie ją można kupić?
Stewia to jeden z najbardziej popularnych słodzików, nic więc dziwnego, że obecnie można ją kupić w wielu miejscach, przede wszystkim w sklepach internetowych, sklepach ze zdrową żywnością, ogrodniczych, a nawet w popularnych supermarketach na działach ze zdrowym jedzeniem. Stewia sprzedawana jest w formie sproszkowanej, suszonej (suszone liście potrzebne do gotowania wywaru), ale również w tabletkach lub jako płyn. Do samodzielnej uprawy stewii najlepiej wykorzystać jej nasiona lub też gotowe sadzonki.
