Jarmuż – zdrowa moda!

Jarmuż to jedna z najstarszych odmian kapusty warzywnej. Już od wielu, wielu lat jarmuż był znany – głównie jako roślina ozdobna, ale również używano go w kuchni. Ta roślina ostatnio zyskuje na popularności i zajmuje coraz większe miejsce w naszym jadłospisie. Jakie są właściwości jarmużu i dlaczego jest taki wyjątkowy?

Skład i cechy charakterystyczne

Jarmuż w czasach średniowiecznych należał do najbardziej cenionych warzyw zielonych na terenie Europy. Obecnie jarmuż jest uprawiany przeważnie w środkowej oraz północnej części Europy, w Ameryce Północnej oraz Azji. Kapusta ta woli chłodny klimat, ale nie jest wymagająca co do gleby, a do tego jest odporna na szkodniki oraz inne choroby. To co w jarmużu jest najważniejsze to jego jadalne liście. Jarmuż najczęściej można kupić zimą, ponieważ wtedy jego liście nie mają gorzkiego posmaku.

Jarmuż to roślina, które łodyga ma od 10 do 110 cm wysokości, mocno rozbudowany korzeń oraz długie liście w kolorze zielonym lub fioletowym. 100 gram tej kapusty ma jedynie 49 kcal. Jarmuż zawiera m.in.:

• białko,
• błonnik pokarmowy,
• tłuszcz w tym kwasy tłuszczone nasycone, nienasycone, omega-3 oraz omega-6,
• węglowodany,
• witaminy: A (wpływa na stan włosy, paznokci, cery oraz widzenie), D, E(poprawia wygląd skóry, włosów oraz paznokci), K (działanie antynowotworowe, odpowiada za krzepliwość krwi), C (wzmacnianie odporności, regulacja metabolizmu), B1, B2, B3, B6, B12,
• kwas foliowy (minimalizuje ryzyko zachorowania na nowotwory, zapobiega chorobom serca oraz niektórym wadom wrodzonym),
• karotenoidy, beta-karoten (poprawia widzenie oraz stan skóry), luteina oraz zeaksantyna (pozytywnie wpływa na wzrok),
• chlorofil (jest przeciwutleniaczem o właściwościach antyoksydacyjnych),
• minerały: wapń (zapobiega osteoporozie, poprawia stan kości oraz zębów, przyspiesza metabolizm, zapobiega utracie masy kostnej), żelazo (zapobiega niedokrwistości, wpływa na wytwarzanie hemoglobiny, przyspiesza wzrost komórkowy, poprawia pracę wątroby), magnez (łagodzi nerwy, poprawia pracę serca i wzmacnia mięśnie), fosfor, potas (odpowiada za gospodarkę wodną organizmu, reguluje pracę serca oraz mięśni), sód, cynk, miedź, mangan, selen.

Jarmuż najwięcej witamin oraz minerałów zawiera spożywany na surowo lub gotowany, natomiast smażenie zmniejsza ilość witamin. Ta kapusta jest cennym przeciwutleniaczem o właściwościach antyzapalnych. Jarmuż ma właściwości antynowotworowe oraz przeciwbakteryjne, co zawdzięcza zawartości sulforafanu. Witamina K1 zawarta w jarmużu odpowiada za krzepnięcie krwi w organizmie oraz ma działanie zapobiegające krwotokom wewnętrznym. Jarmuż jest również bogatym źródłem wapnia oraz żelaza. To warzywo jest pełne antyoksydantów – zwalcza wolne rodniki, a w efekcie spowalnia procesy starzeniowe.

Dodatkowo poprawia odporność organizmu i wzmacnia go, przyspiesza gojenie się ran, oparzeń, poprawia zdrowie dziąseł i reguluje ciśnienie tętnicze, ma działanie przeciwzakrzepowe, łagodzi objawy alergii – z uwagi na zawartość kwercetyny. Witamina E czyli tzw. witamina młodości utrzymuje skórę elastyczną, napiętą oraz nawilżoną. Beta-karoten wpływa na oczy i pozwala cieszyć się dobrym wzrokiem. Podsumowując spożywanie jarmużu ma więc dobroczynne działanie na cały organizm: począwszy od pozytywnego działania na kości, poprzez wzmacnianie odporności, regulację ciśnienia krwi, aż po obniżenie poziomu cholesterolu.

Zastosowanie jarmużu w kuchni

Jarmuż ma podwójne zastosowanie – występuje jako roślina ozdobna oraz jest wykorzystywany w kuchni, głównie holenderskiej, niemieckiej, portugalskiej czy brazylijskiej. Również w Japonii słynie jako suplement diety, z którego robi się sok. Jarmuż jest odrobinę gorzkawy w smaku, dlatego warto łączyć go z produktami, które odrobinę zneutralizują go. Do popularnych potraw z tej kapusty należą np. chipsy jarmużowe, witaminowe koktajle z dodatkiem np. szpinaku lub owoców, sałatki, zupy, kremy. Jarmuż może być również dodatkiem do sosu czy farszu. Można go spożywać zarówno na surowo, jak i gotowany, smażony, duszony czy nawet pieczony. Krewnymi jarmużu są kapusta, brokuły czy brukselka. Warto wiedzieć, że jarmuż uprzednio zamrożony jest delikatniejszy w smaku. Jarmuż jest nazywany jako „superfoods”, co oznacza, że oprócz oczywistych wartości odżywczych, posiada on również właściwości zdrowotne.

Właściwości zdrowotne

Jarmuż to roślina z rodziny kapusiowatych, która posiada wiele cennych właściwości. Do najważniejszych z nich należą:

1. Działanie antynowotworowe

Jarmuż zawiera sulforafan czyli silny przeciwutleniacz, który właśnie odpowiada za właściwości antynowotworowe tej kapusty. Ten składnik minimalizuje ryzyko wystąpienia raka prostaty, płuc czy jelita grubego. Warto pamiętać, że aby związek ten występował w jarmużu w jak największych ilościach, jarmuż powinno się gotować na parze przez ok. 3-4 minuty. Dłuższa obróbka termiczna może spowodować utratę tych cennych właściwości.

Oprócz zawartości sulforafanu jarmuż jest źródłem karotenoidów, a w tym beta-karotenu, luteiny oraz zeaksantyny, które również należą do przeciwutleniaczy o działaniu antyoksydacyjnym. Te związki minimalizują ryzyko wystąpienia raka jamy ustnej, przełyku, krtani oraz pęcherza moczowego. Jarmuż zawiera również chlorofil, który działa oczyszczająco i pozwala pozbyć się szkodliwych związków z organizmu. Witamina K, która w tej kapuście występuje w znaczących ilościach, może hamować rozwój nowotworu piersi, jajnika, okrężnicy, wątroby oraz pęcherzyka żółciowego.

2. Poprawa funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego

Jarmuż jest bombą witaminową oraz mineralną, przez co wpływa na cały układ sercowo-naczyniowy. Zawiera cenny potas, który udrażnia naczynia krwionośne oraz wapń, który odpowiada za doprowadzanie krwi do wszystkich komórek organizmu. Jarmuż reguluje ciśnienie krwi. Witamina C zawarta w tej kapuście wzmacnia cały organizm, a także właśnie naczynia krwionośne, zmniejsza poziom złego cholesterolu, obniża ciśnienie krwi, a w efekcie zapobiega występowaniu miażdżycy oraz anemii. Witamina K znana jest ze swojego działania hamującego krwawienie i zwiększającego krzepliwość krwi, przyspieszania gojenia się ran oraz zapobiegania powstawaniu krwotoków.

3. Pozytywne działanie na układ pokarmowy

Jarmuż zawiera wyżej wspomniany sulforafan, który poza działaniem antynowotworowym również ma właściwości antybakteryjne, zwłaszcza w przypadku bakterii Helicobacter pyroli, która wpływa na powstawanie wrzodów żołądka oraz dwunastnicy.

4. Pozytywne działanie na narząd wzroku

Jarmuż zawiera beta-karoten oraz witaminę A, które są znane ze swoich właściwości poprawiających widzenie. Dodatkowo związki te zapobiegają kurzej ślepocie oraz nadmiernym wysuszaniu się oczu. Luteina oraz zeaksantyna – składniki pigmenty plamki żółtej – mają działanie antyoksydacyjne, chronią siatkówkę oka przed działaniem wolnych rodników oraz osłaniają ją przed szkodliwym promieniowaniem.

5. Odkwaszanie organizmu

Jarmuż zawiera chlorofil, który ma działanie alkalizujące – odkwasza organizm, ale również wpływa na zmniejszenie stanów zapalnych, infekcji, jak również regeneruje.

6. Regulowanie procesów metabolicznych.
7. Zapewnianie zdrowia i pięknego wyglądu skóry, włosów oraz paznokci.
8. Wzmacnianie odporności.
9. Zapewnianie dobrego stanu zębów oraz kości, zmniejszanie ryzyka zachorowania na osteoporozę.
10. Zapobieganie zapaleniu stawów, astmie oraz chorobom układu immunologicznego.

Przeciwwskazania i skutki uboczne

Jarmuż to warzywo o wielu cennych właściwościach i bogatym składzie. Mimo to istnieją jednak przeciwwskazania co do jego spożywania, a szczególnie ostrożne powinny być osoby, które:

• mają problemy z tarczycą (niedoczynność) – spożywanie jarmużu może prowadzić do przerostu tarczycy, z uwagi na zawartość składników o nazwie goitrogeny, które wpływają na zmniejszenie ilości jodu w organizmie;
• chorują na kamicę nerkową – jarmuż zawiera szczawiany, które mogą prowadzić do powstawania kamieni szczawianowo-wapniowych;
• przyjmują leki przeciwzakrzepowe.

Jak kupować jarmuż?

Jarmuż jest dostępny niemalże w każdym sklepie warzywnym, w sklepach ze zdrową żywnością, w hipermarketach lub na halach i targach, w okresach jesienno-zimowych. Warzywo, które kupujemy, aby było jak najsmaczniejsze powinno być przede wszystkim zdrowe, świeże oraz twarde – taki jarmuż ma ciemnozielone, kruche liście bez widocznych plam oraz uszkodzeń. Ten przejrzały charakteryzuje się grubymi żyłkami na liściach oraz drewniejącymi łodyżkami.  Jarmuż można przechowywać ok. 3 – 5 dni w szczelnym opakowaniu (najlepiej z dziurkami) i zimnym miejscu (lodówka).  Przed przygotowaniem jarmuż należy dokładnie umyć.